البحرينگفته كه :
والدعة ـ بالفتح ـ الخفض ، تقول منه ودع الرجل ـ بالضمّ ـ فهو وديع ، أي ساكن ، ووادع أيضا والدعة : السعة والخفض في العيش. ۱ انتهى.
و «مَهَل» ـ به فتح ميم و فتح هاء و لام ـ اسم مصدر باب إفعال است به معنى مهلت دادن و عبارت است از اين كه جناب الهى به فضل نامتناهى خود بنده [را ]گرفتار نكند به محنتى از محنت هاى دنيا . و «إلى حين الأجل» به اعتبار متعلق مقدَّر ، نعت خفض و دعة ومهل مى تواند بود به عنوان تنازع ، و مراد به اجل زمان مردن و زمان بعث و حشر مى تواند بود و به هر دو وجه تفسير شده كريمه «وَبَلَغْنَآ أَجَلَنَا الَّذِى أَجَّلْتَ لَنَا»۲ على ما في مجمع البحرين ۳ .
قوله : وخير مصير و محلّ في النعيم الأزل
«مصير» و «محل» هر دو اسم مكان اند و «في النعيم الأزل» نعت آنهاست و نعيم صيغه فعيل است به معنى «ما ينعم به» يعنى «آنچه از آن راحت و فراغت يابند» و آن را نعمت نيز مى گويند .
و صاحب مجمع البحرين گفته كه : در تفسير «لَتُسْـ?لُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ»۴ چند قول است :
بعضى گفته اند كه مخاطبان به آن كفار مكه اند كه در دنيا صاحب خير و نعمت بودند و از شكر بر آنها تغافل نمودند ، پس در روز قيامت سؤال مى شود كه چرا شكر آنها را نكردند و به عبادت بت ها [روى ]آوردند؟ / 56 / و اكثر مفسرين برآن اند كه مراد از مخاطبان ، گروه مكلفان اند كه در روز قيامت سؤال مى شود از ايشان از كل نعمت هايى كه در دنيا عطا شده به ايشان.
و بعضى ديگر گفته اند كه مراد به نعيم در اين جا صحّت بدن و فراغ خاطر از محن
1.مجمع البحرين ، ج ۴ ، ص ۴۸۳ (ودع).
2.سوره انعام ، آيه ۱۲۸.
3.مجمع البحرين ، ج ۵ ، ص ۳۰۴ (أجل).
4.سوره تكاثر ، آيه ۸ .
