حقوق و تربیت شهروندی در نهج‌البلاغه

نشریه : پژوهش نامه علوی

نویسنده : پديدآورنده : سیاوش پورطهماسبی
پديدآورنده : آذر تاجور

چکیده :

یکی از مباحث مهم امروز جهان حقوق شهروندی و تربیت شهروندی است. مباحث «شهروندی» به‌شکل امروزی سابقه تاریخی ندارد، ولی باید اعتراف کرد که طی قرن اخیر مطالب و مباحث آن رشد فزاینده‌ای داشته است. باید گفت که شاید طرح بحث شهروندی از دیدگاه نهج‌البلاغه و نظرهای حضرت علی (ع) بهترین شیوه در دست‌یابی به این حوزه است؛ زیرا نهج‌البلاغه درحکم برادر قرآن کریم و حضرت علی (ع) از آگاه‌ترین شخصیت‌ها به اسلام بعد از پیامبر است. ازطرف دیگر، وی برای مدتی زمام‌داری حکومت اسلامی را در دست داشته است و بیش از سایر دوره‌ها زمام‌داری آن حضرت با تنوع نژادها، زبان‌ها، رنگ‌ها، دین‌ها، و سرزمین‌ها روبه‌رو شده است و در این دوره گروه‌های سیاسی، عقیدتی، و کلامی نیز رشد کرده بودند.
در این مقاله با ارائه تعریفی از شهروندی و وضعیت آن، و نیز نظر قرآن در‌این‌باره، حقوق شهروندی از دیدگاه نهج‌البلاغه و حضرت علی (ع) در سه حوزة شناختی، عاطفی، و رفتاری بررسی می‌شود و در آخر نشان داده می‌شود که شهروندی در جهان معاصر از معنای حقیقی خود دور شده است و مطابقت نظریات حضرت علی (ع) با قوانین روز جهانی این دورشدن شهروندی از معنای واقعی‌اش را بیش‌تر مشخص می‌سازد.