امام صادق علیه السّلامفرمودند:
لا یَزالُ العَبدُ المُؤمِنُ یُکتَبُ مُحسِناً مادامَ ساکِتاً. فَاِذا تَکَلَّمَ، کُتِبَ مُحسِناً اَو مَسیئاً؛
پیوسته بنده مؤمن، نیکوکار نوشته می شود و محسوب می گردد، تا وقتی که ساکت باشد. ولی آن گاه که سخن گفت، یا نیکوکار یا بدکار نوشته می شود.
ثواب الأعمال، ص۳۶۴
شرح حدیث:
تا مرد سخن نگفته باشد
عیب و هنرش نهفته باشد
علاوه بر عیب و هنر که در کلام گوینده آشکار می شود، ثواب و گناه نیز پیامد سخن گفتن است.
برای خاموشی و سخن نگفتن انسان، حسابی باز می کنند. از این رو، یک بنده مؤمن، تا وقتی ساکت است، برای او حسنه می نویسند. امّا به محض این که زبان گشود و سخن گفت، اگر حرف خوب باشد «حسنه» و اگر حرف بد باشد «سیّئه» نگاشته می شود.
پیام این حدیث، حفظ زبان از کلام بیهوده، گناه، غیبت و لغو است.
نطق زیبا ز خامُشی بهتر
ورنه در جان، فرامُشی بهتر
در سُخن دُرّ ببایدت سُفتن
ورنه گنگی به از سخن گفتن(حکیم سنایی غزنوی.)
از امام سجاد(علیه السلام) پرسیدند: سکوت بهتر است یا سخن؟
فرمود: هر یک از اینها آفاتی دارد. اگر سخن و سکوت، هر دو از آفات سالم باشند، سخن بهتر از سکوت است.
پرسیدند: چگونه ای پسر پیامبر؟
فرمود: برای این که خداوند، پیامبران و اوصیای آنان را به سکوت مبعوث نکرده، بلکه به کلام مبعوث کرده است و هرگز کسی با سکوت، مستحق بهشت نمی شود...(میزان الحکمه، حدیث ۱۷۹۱۲)
منبع: حکمت های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی.
