نوشتار، اشارات و تلميح‌هاي قرآني صحيفه را برنموده‌‌ايم که در اين موارد گاه، اطلاقي را تقييد و يا اجمال قرآني را تبيين و در مواردي نکات مبهمي را تفسير مي‌کند. ۱ آنچه در بررسي رابطه قرآن و صحيفه مهم است، محتواي همسان آنهاست؛ براي نمونه، اگر بيشترين تآکيدات قرآن بر محور توحيد است، صحيفه سجاديه نيز توحيدگراست. در جاي جاي صحيفه توحيد ذاتي، توحيد صفاتي، توحيد افعالي و توحيد عبادي تبيين شده‌است و يا اگر روح قرآن تقويت روحيه سپاسگزاري از منعم است، در همه جاي صحيفه نيز سپاسگزاري از منعم نمايان است.
پيوند صحيفه سجاديه با قرآن را در محورهاي گوناگون قابل بررسي است؛ مانند: تضمين‌هاي قرآني، تلميح‌هاي قرآني، استنادات صحيفه به قرآن، تفسير قرآن، شواهد قرآني در صحيفه و عباراتي از صحيفه كه با قرآن ناسازگار است.
در اين نوشتار، گزارشي از تضمين‌ها، تلميح‌ها و رابطه محتوايي صحيفه سجاديه با قرآن ارائه مي‌شود تا پژوهشگران بر پايه آن بتوانند به موضوعات ديگري مانند تفسير قرآن و استنادات قرآني هم بپردازند. ۲
تضمين‌هاي قرآني در صحيفه سجاديه
واژه تضمين به معناي گنجاندن چيزي در چيز ديگر است. 3 و در اصطلاح علم بديع، آن است که شاعر از عبارت يا مصرع و يا از بيتي از شاعر ديگر در شعر خود استفاده کند و اگر شاعري مشهور نبود، نامش را نيز بياورد. 4 پيشوايان دين براي انتقال بهتر و زيباتر مفاهيم ديني بارها از تضمين‌ها و تلميح‌هاي قرآني در سخنان خويش بهره برده‌اند 5 و با خواندن قسمتي از آيه قرآن و يا بيان کلمه‌اي از قرآن، خواننده را به مفهوم گسترده قرآني ارجاع داده‌اند. امام سجاد عليه السلام نيز در سخنان و ادعيه خود از اين روش بهره برده است. آنچه به عنوان تضمين در اين‌جا مراد است، عبارت‌هايي از صحيفه است که امام عليه السلام آيه را در ضمن دعاي خويش آورده است. امام سجاد عليه السلام در هيجده دعاي صحيفه سي بار آيات قرآن را عيناً در ضمن دعاهايش آورده است و بيش از 215 بار به آياتي از قرآن در 47 دعاي صحيفه اشاره کرده است. در برخي موارد با الفاظي مانند «قلتَ» تصريح مي‌کند که عبارت پيش‌رو، آيه قرآن است، براي نمونه:
وَ أَنْتَ الَّذِي دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِكَ مِنْ غَيبِكَ 6 وَ تَرْغِيبِكَ الَّذِي فِيهِ حَظُّهُمْ عَلَي مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِكْهُ أَبْصَارُهُمْ، وَ لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ، وَ لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ، فَقُلْتَ: اذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ،
1.بي‌ترديد، اگر قرآن‌پژوهاني که ساليان سال بر خوان زوال‌ناپذير قرآن نشسته‌اند، بر اين مهم همت گمارند، نکات ارزشمندي را تبيين خواهند کرد؛ زيرا رابطه قرآن و صحيفه فراتر از گزارش‌هاي اندک ما از تضمين‌ها و تلميح‌هاي قرآني است.
2.بيشترين استفاده نويسنده، در اين موضوع، از برنامه نرم افزاري «دانش‌نامه صحيفه سجاديه»، ره‌آورد پژوهش محققان حوزه علميه اصفهان و فهارس رياض السالکين بوده است.
3.ر.ك: لسان العرب، ج۱۳، ص۲۵۷.
4.فرهنگ نامه ادبي فارسي، ص۳۷۲.
5.براي نمونه ر.ک: فهارس تفصيلي نهج البلاغه و صحيفه سجاديه و مقدمه منهاج البراعة في شرح نهج البلاغه.
6.مي‌تواند اشاره‌اي به سوره سبأ، آيه ۱۴ باشد: لَّوْ كاَنُواْ يعْلَمُونَ الْغَيبَ مَا لَبِثُواْ في الْعَذَابِ الْمُهِين .
