انديشه و روش امام على (ع) در اصلاح جامعه

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : مهدی محمدی صیفار

سال هجدهم / شماره پیاپی 146 / صفحه

چکیده :

پژوهش حاضر با رويكرد اسنادى به بررسى انديشه و روشى مى‌پردازد كه امام (ع) پس از سال‌ها دورى از قدرت سياسى، براى تشكيل حكومت اسلامى براساس آن اقدام كرد؛ حكومت اسلامى، در جامعه‌اى كه پس از رسول خدا(ص)، از روش و سنت آن حضرت به شدت فاصله گرفته بود. الگوى حكومتى امام، روش پيامبر اكرم (ص) است، اما حضرت چگونه و با چه روشى مى‌خواهد جامعه را به سمت آن الگو هدايت كند؟ براى پاسخ، به نهج‌البلاغه رجوع كرده‌ايم تا انديشه و روش اميرمؤمنان را به دست آوريم.
بررسى‌ها نشان مى‌دهد كه، اولا، روش امام (ع) در اصلاح جامعه، ابتدا از اصلاح ساختار بود. به تغيير در ساختار و جايگزينى زمام داران و هنجارهاى مربوط پرداخت و معيارهايى در انتخاب آنان و رفتارشان در رابطه با مردم در نظر گرفت، تا از اين طريق، رفتار و رابطه آنان در مردم تأثير گذاشته و آن‌گاه از طريق تغيير در رفتار مردم به كاركردهاى موردنظر دست يابد. ايشان در اين اصلاح، تنها به دنبال اين نيست كه با تغيير ساختار، كاركردها دگرگون شود، بلكه افراد به مثابه كنشگر و چگونگى روابط ميان آنها نيز در اين فرايند مهم بوده و با تغيير در آنان، مى‌توان به كاركردها دست يافت. ثانيآ، اقدام بر اساس روش مزبور، در نظام سياسى و اقتصادى چشمگير و غالب است؛ اما در نظام شخصيت، ارزشى و روابط اجتماعى، از چشمگيرى آن كاسته مى‌شود؛ زيرا جنبه فرهنگى اين سه نظام غلبه دارد و تأكيد بيشتر، بر تغيير مستقيم مردم به وسيله آگاهى دادن به آنهاست.

کلیدواژه‌های مقاله :امام على(ع)، اصلاح جامعه، نهج‌البلاغه، زمام‌داران