بازكاوى داستان رفع‏ القلم

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : عباسعلی مشکانی
پديدآورنده : مصطفی صادقی کاشانی

سال بیستم / شماره پیاپی 170 / صفحه 77-89

چکیده :

در روزهاى پايانى ذى ‏الحجه سال 23 غلامى ايرانى، معروف به فيروز ابولؤلؤ عمربن خطاب را به قتل رساند. منابع تاريخى معتبر مكتب خلفا و مكتب اهل‏بيت عليهم ‏السلام و اكثر علماى فريقين، زمان قتل را روزهاى پايانى ذى ‏الحجه دانسته ‏اند، ولى برخى از منابع متأخر شيعى، با استناد به يك روايت، روز واقعه را نهم ربيع ‏الاول مى ‏پندارند. اين روايت به «روايت رفع‏ القلم» معروف و به احمد بن اسحاق قمى مستند است. روايت مذكور ادعاهاى ديگرى از قبيل تحريف قرآن و رفع‏ القلم و جواز ارتكاب معاصى را نيز طرح مى ‏كند.
در اين بررسى، در استناد روايت مذكور به احمدبن اسحاق قمى خدشه وارد شده و به نقد متنى و سندى آن پرداخته مى ‏شود و قتل خليفه در 26 ذى ‏الحجه مدلّل مى‏ گردد. به مستند اين مقاله نهم ربيع ‏الاول و برگزارى جشن‏ هاى كذايى در آن و انتساب آن به روز قتل خليفه از هيچ پشتوانه روايى و تاريخى برخوردار نيست. اين مقاله با رويكرد تحليلى و توصيفى به نقد افسانه رفع ‏القلم مى ‏پردازد.

کلیدواژه‌های مقاله :احمد بن اسحاق قمى، عمر بن خطاب، نهم ربيع ‏الاول، بيست و ششم ذى ‏الحجه، رفع ‏القلم