بررسی اجتهاد پیامبر(ص) در منابع فریقین

نشریه : مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : عبدالمؤمن امینی

چکیده :

در این تحقیق، نخست حقیقت اجتهاد را از منظر لغت‌نویسان و عالمان علم اصول فریقین بررسی کردیم و از میان تعاریف مطرح شده تعریفی برتر را برگزیده‌ایم و سپس تفاوت اجتهاد رایج را از اجتهاد به معنای رأی بیان کرده و گفته‌ایم که مراد از انتساب اجتهاد به پیامبر(ص) دومی است نه اولی. بدین منظور دیدگاه آن دسته از عالمان اهل سنت که معتقد به وجوب اجتهاد به معنای رأی درباره رسول خدا(ص) هستند مطرح و بررسی و نقد شده و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی بی‌پایگی اندیشه یاد شده اثبات شده است. آنان معتقد به وجوب اجتهاد در حق پیامبر(ص) هستند و اجتهاد رسول خدا(ص) را به منزله وحی باطنی دانسته‌اند. ما در بررسی رویکرد مزبور ابتدا مبادی علوم انسانی را شرح داده و تفاوت ماهوی وحی را از اجتهاد از یک سو و فرق تشریعات پیامبر(ص) را از اجتهاد از سوی دیگر بیان کرده و پیامدهای ناروای اعتقاد به اجتهاد درباره پیامبر(ص) را متذکر شده‌ایم و ادله حامیان اجتهاد پیامبر(ص) را به نقد کشیده و تناقض‌گویی آنان را روشن کرده‌ایم. در نهایت با اقامه دلایل متقن اثبات کرده‌ایم که اجتهاد به معنای مزبور به هیچ وجه درباره پیامبر خاتم(ص) روا نیست، زیرا آن بزرگوار متصل به جهان غیب است و سخنان وی عدل قرآن و حجیت آن برگرفته از مبدأ وحی می‌باشد.