هاشم بن عُتبَه

ابو عمرو ، هاشم بن عُتْبة بن ابى وقّاص مِرقال ، برادر زاده سعد بن ابى وقّاص ، عارفى پيراسته دل ، شير بيشه هاى نبرد ، از نيكان برگزيده و قهرمانان كارآزموده و شكست ناپذير ، صحابى بزرگ پيامبر صلى الله عليه و آله ، يار وفادار على عليه السلام و از شجاعان بلندآوازه عرب است .

 او در فتح مكّه اسلام آورد ، در نبرد يَرموك ، يك چشم خود را از دست داد و پس از آن ، به يارى سعد بن ابى وقّاص ، عموى خود ، شتافت و در فتح جَلولا ، فرماندهى لشكر را به عهده داشت .

 به خاطر شيوه ويژه اش در نبرد و يورش آوردنِ برق آسايش به دشمن ، او را به «مِرقال(تندرو / تيزتك)» ملقّب كرده بودند . او در جنگ هاى جمل و صِفّين ، شركت داشت و حماسه سرايى ها و خطابه هاى وى در بيان عظمت على عليه السلام و فاشگويىِ ضلالت و سيرت زشت امويان ، نشانى است از عمق انديشه و حقدانى و حقگرايى و استوار گامى او .

 در جنگ صِفّين ، على عليه السلام پرچم بزرگ را به دست او داد و فرماندهى پياده نظام بصره را نيز به عهده داشت . او در صِفّين و به هنگام نبرد با سپاه معاويه (به فرماندهى ذو كلاع) ، به شهادت رسيد و امام على عليه السلام ، شجاعت و بُرنادلى و استوارگامى و هوشمندى او را ستود .

 او همان كسى است كه در پاسخ به درخواست على عليه السلام براى حركت به سوى صِفّين گفت : اى امير مؤمنان! ما را به سوى اين قوم سنگ دل ، حركت بده ؛ كسانى كه كتاب خدا را پشت سر افكندند و با مردم ، رفتارى مخالف خشنودى خدا پيشه ساختند ، و حرامش را حلال ، و حلالش را حرام شمردند ، و شيطان بر آنان مسلّط شد و وعده هاى واهى به ايشان داد و آرزوهاى دور و دراز به ايشان نماياند تا آنان را از راه به در بَرَد و آهنگِ انداختن آنان به پرتگاه كرد و دنيا را محبوبشان ساخت . آنان ، از سرِ دلبستگى به دنيا مى جنگند ، همان گونه كه ما شيفته تحقّق وعده خدايمان در سراى آخرتيم .

و تو ـ اى امير مؤمنان ـ ، نزديك ترين خويشاوند پيامبر خدايى و سابقه دارترينِ مردم در اسلامى و آنان نيز همين را كه ما درباره تو مى دانيم ، مى دانند ؛ امّا نگون بختى بر آنان نوشته شده است و هواى نفس ، آنان را منحرف كرده و ستمكار گشته اند .

 دستان ما در راه فرمانبردارى و اطاعت ، به سوى تو گشوده است و دل هاى ما به خيرخواهى تو گشاده است ، و جان هاى ما به يارى تو در برابر هر كس كه با تو مخالفت ورزد و بخواهد حكومت را در دست گيرد ، شادمان است .

 به خدا سوگند كه دوست ندارم همه آنچه را كه زمين در خود نهفته و آسمان بر آن سايه افكنده است ، براى من باشد و با دشمنت دوستى كنم و يا با دوستت ، دشمنى بورزم .

على عليه السلام گفت :اللّهُمَّ ارزُقهُ الشَّهادَةَ في سَبيلِكَ ، وَالمُرافَقَةَ لِنَبِيِّكَ صلى الله عليه و آله . [۱]

بار خدايا! شهادت در راه خودت و همراه گشتن با پيامبرت را نصيبش فرما! .

«رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَ جِنَا وَذُرِّيَّـتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا . [۲]

پروردگارا! از همسران و فرزندانمان ، مايه روشنى چشمى براى ما قرار ده ، و ما را براى پرهيزگاران ، پيشوا گردان! »