25 ذیقعده

۲۵ ذیقعده
روز دحو الارض
شرح مناسبت:

دحو الارض به گستراندن زمین، روز بیرون آمدن زمین از زیر آب و گسترش دادن خشکی‌های زمین و یا حرکت زمین معنا شده است. بنابر منابع روایی، گسترده شدن زمین در روز ۲۵ ذی‌القعده بوده‌است. حاج شیخ عباس قمى در مفاتیح الجنان اعمال زیادى براى این روز نقل مى كند. از جمله مى گوید: یكى از چهار روزى است كه روزه اش بسیار سفارش شده است و این روزى است كه رحمت خدا در زمین منتشر گردیده است.دحو الارض، مطابق با بیست و پنجم ماه ذوالقعده، روزی است که خداوند با نظر به کره زمین، به جهان خاکی حیات بخشید. از این روز، بخش هایی از کره زمین ـ که سراسر از آب بود ـ شروع به خشک شدن نمود تا کم کم به شکل امروزین درآید.مطابق روایات، اولین نقطه ای که از زیر آب سر برآورد مکان کعبه شریف و بیت الله الحرام بود. به نظر برخی از مفسران، آیه ۳۰ سوره نازعات (والارض بعد ذلک دحاها) به همین واقعه اشاره دارد.

آیات و روایات:
روز دحو الارض
قرآن کریم:
أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ السَّماءُ بَناها رَفَعَ سَمْكَها فَسَوَّاها وَ أَغْطَشَ لَيْلَها وَ أَخْرَجَ ضُحاها وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها أَخْرَجَ مِنْها ماءَها وَ مَرْعاها.
آيا آفرينش شما دشوارتر است، يا آسمانى كه [او] آن را بر پا كرده است؟ سقفش را برافراشت و آن را [به اندازه معيّن‏] درست كرد و شبش را تيره و روزش را آشكار گردانيد و پس از آن، زمين را با غلتانيدن گسترد و آبش و چراگاهش را از آن بيرون آورد.
النازعات: ۲۷- ۳۱
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله‏- در دعایی-:
يا مَن سَدَّ السَّماءَ بِالهَواءِ، ودَحَا الأَرضَ عَلَى‏الماءِ.
اى كسى كه در آسمان [- زمينيان‏]، سدّى از هوا قرار داد، و زمين را بر روى آب گسترانيد!
جمال الاسبوع: ص ۸۵
امام رضا علیه السلام:
عِلَّةُ وَضعِ البَيتِ وَسَطَ الأَرضِ ؛ أنَّه المَوضِعُ الّذي مِن تَحتِهِ دُحيَتُ الأَرضُ ، وكُلُّ ريحٍ تَهُبُّ فِي الدُّنيا فإِنَّها تَخرُجُ مِن تَحتِ الرُّكنِ الشّاميِّ ، وهي أوَّلُ بُقعَةٍ وُضِعَت فِي الأَرضِ ؛ لِأَنَّها الوَسَطُ ، ليَكونَ الفَرضُ لِأَهلِ الشَّرقِ وَالغَربِ في ذلِكَ سَواءً .
علّت قرار گرفتن كعبه در وسط زمين ، آن است كه دحو الأرض (گسترش خشكى) از آن جا شروع شد ، و هر بادى كه در عالم مى‏ وزد ، از زير ركن شامى بيرون مى ‏آيد ، و آن نقطه ، نخستين قطعه ‏اى از خشكى است كه در زمين نهاده شد ؛ زيرا آن جا وسط [كره زمين ]است تا فاصله مردم شرق و غرب با آن ، يكسان باشد .
عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج‏۲ ص‏۸۸ ح‏۱؛ حکمت نامه رضوی: ج ۴ ص ۱۳۳
الکافی:
خَرَجَ عَلَينا أبو الحَسَنِ - يعني الرِّضا عليه السلام - في يومِ خَمسَةٍ وَعِشرينَ مِن ذي القَعدَةِ ، فَقالَ : صوموا ؛ فإِنّي أصبَحتُ صائِماً . قُلنا : جُعِلنا فِداكَ ، أيُّ يومٍ هُوَ؟ فقالَ : يومٌ نُشِرَت فيهِ الرَّحمَةُ ، ودُحيَت فيهِ الأَرضُ ، ونُصِبَت فيهِ الكَعبَةُ ، وَهَبَطَ فيهِ آدَمُ عليه السلام .
ابو الحسن ، يعنى امام رضا عليه السلام ، در روز بيست و پنجم ذى‏ قعده به ميان ما آمد و فرمود : «[امروز را ]روزه بگيريد . من هم روزه هستم» . گفتيم : قربانت شويم! امروز ، چه روزى است؟ فرمود : «روزى است كه در آن ، رحمت منتشر شد و زمين ، گسترش يافت (دحو الأرض) ، و كعبه برپا شد ، و آدم عليه السلام [به زمين‏] هبوط كرد» .
الكافي : ج ۴ ص ۱۴۹ ح ۴؛ حکمت نامه رضوی: ج ۳ ص ۱۶۳
مصباح المتهجّد- در عمل روز بيست و پنجم ذى قعده -:
دعا برای امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) در روز دحوالأرض
يُستَحَبُّ أن يُدعى‏ في هذَا اليَومِ بِهذَا الدُّعاءِ: اللَّهُمَّ داحِيَ الكَعبَةِ، وفالِقَ الحَبَّةِ، وصارِفَ اللَّزبَةِ، وكاشِفَ الكُربَةِ، أسأَ لُكَ في هذَا اليَومِ مِن أيّامِكَ الَّتي أعظَمتَ حَقَّها، وأَقدَمتَ سَبقَها، وجَعَلتَها عِندَ المُؤمِنينَ وَديعَةً، وإلَيكَ ذَريعَةً، وبِرَحمَتِكَ الوَسيعَةِ، أن تُصَلِّيَ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ... اللَّهُمَّ وَالعَن جَبابِرَةَ الأَوَّلينَ وَالآخِرينَ، وبِحُقوقِ أولِيائِكَ المُستَأثِرينَ، اللَّهُمَّ وَاقصِم دَعائِمَهُم، وأَهلِك أشياعَهُم وعامِلَهُم، وعَجِّل مَهالِكَهُم، وَاسلُبهُم مَمالِكَهُم، وضَيِّق عَلَيهِم مَسالِكَهُم، وَالعَن مُساهِمَهُم ومُشارِكَهُم. اللَّهُمَّ وعَجِّل فَرَجَ أولِيائِكَ، وَاردُد عَلَيهِم مَظالِمَهُم، وأَظهِر بِالحَقِّ قائِمَهُم، وَاجعَلهُ لِدينِكَ مُنتَصِراً، وبِأَمرِكَ في أعدائِكَ مُؤتَمِراً، اللَّهُمَّ احفُفهُ بِمَلائِكَةِ النَّصرِ، وبِما ألقَيتَ إلَيهِ مِنَ الأَمرِ في لَيلَةِ القَدرِ، مُنتَقِماً لَكَ حَتّى‏ تَرضى‏ ويَعودَ دينُكَ بِهِ وعَلى‏ يَدَيهِ جَديداً غَضّاً، ويَمحَضَ الحَقَّ مَحضاً، ويَرفُضَ الباطِلَ رَفضاً. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيهِ وعَلى‏ جَميعِ آبائِهِ، وَاجعَلنا مِن صَحبِهِ واسرَتِهِ، وَابعَثنا في كَرَّتِهِ حَتّى‏ نَكونَ في زَمانِهِ مِن أعوانِهِ. اللَّهُمَّ أدرِك بِنا قِيامَهُ، وأَشهِدنا أيّامَهُ، وصَلِّ عَلَيهِ، وعَلَيهِ السَّلامُ،- وَاردُد إلَينا سَلامَهُ- ورَحمَةُ اللَّهِ وبَرَكاتُهُ.
مستحب است كه در اين روز، اين دعا را بخوانند: «خدايا! اى گستراننده كعبه و شكافنده دانه و دور كننده قحطى و برطرف كننده سختى! در اين روز كه حقّشان را بزرگ داشتى و آنها را پيش‏تر مقدّم داشتى و نزد مؤمنان به وديعت گذاشتى و وسيله‏اى به سوى تو و رحمت گسترده‏ات قرار دادى، از تو مى‏خواهم بر محمّد و خاندانش درود فرستى .... خدايا! به حقّ اوليايت كه ويژه خود ساخته‏اى، جبّاران را از اوّل تا آخرشان لعنت كن. خدايا! پايه‏هاى آنان را درهم بكوب و پيروان و كارگزارشان را هلاك كن و هلاكتشان را تسريع كن و مملكت‏هايشان را از آنان بگير و راه‏هايشان را بر آنان تنگ كن و همكار و شريكشان را لعنت كن. خدايا! فَرَج اوليايت را تعجيل بفرما و آنچه را به ستم از ايشان برده‏اند، به آنان بازگردان و قائمشان را به حق، ظاهر كن و او را ياور دينت و در كار [هلاكت‏] دشمنانت، مجرىِ فرمانت قرار بده. خدايا! گرداگرد او را با فرشتگان امدادرسان فرا بگير و نيز با آنچه از امر در شب قدر به او القا مى‏كنى، تا انتقام تو را بستاند و خشنود شوى، و دينت به وسيله و دست او تازه و نو، و حق، ناب و بى آميغ و باطل، از بيخ و بن برافكنده شود. خدايا! بر او و همه پدرانش درود فرست و ما را از همراهان و گروه او قرار بده و ما را در بازگشتش برانگيز تا در روزگار او از يارانش باشيم. خدايا! ما را به قيام او برسان و در روزگارش حاضر كن و بر او درود فرست. بر او سلام باد و سلام او را به ما بازگردان، و رحمت و بركات خدا بر او باد!».
مصباح المتهجّد: ص ۶۶۹ ح ۷۳۲؛ دانشنامه امام مهدی (عجّل‌الله‌فرجه): ج۶ ص۲۱۴