مدت: 30 دقیقه

شرح و بیان احاديث كتاب شریف «الکافی»

تدبیر خداوند و آیات او

أَبُو عَبْدِ اللّه‏ِ  الاْءَشْعَرِيُّ ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا  رَفَعَهُ ، عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ ، قَالَ : قَالَ لِي أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ عليه ‏السلام :

يَا هِشَامُ ، قَدْ جَعَلَ اللّه‏ُ ذلِكَ دَلِيلاً عَلى مَعْرِفَتِهِ بِأَنَّ لَهُمْ مُدَبِّراً ، فَقَالَ :«وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِى ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»وَقَالَ :«هُوَ الَّذِى خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلاًَ ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخَاً وَمِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّى مِنْ قَبْلُ وَلِتَبْلُغُوا أَجَلاًَ مُسَمّىً وَلَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ»وَقَالَ : (إِنَّ فِى اخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنْزَلَ اللّه‏ُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الاْءَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ  لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ)  وَقَالَ :«يُحْىِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الاْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ»وَقَالَ :«وَجَنّاتٌ مِنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعٌ وَنَخِيلٌ صِنْوَانٌ وَغَيْرُ صِنْوَانٍ يُسْقَى بِمَاءٍ وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَها عَلى بَعْضٍ فِى الاُْكُلِ إِنَّ فِى ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ».

وَقَالَ :«وَمِنْ آياتِهِ يُرِيكُمُ البَرْقَ خَوْفاً وَطَمَعاً وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فَيُحْيِى بِهِ الاْءَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فِى ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»وَقَالَ :«قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَبِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَلاَ تَقْتُلُوا أوْلاَدَكُمْ مِنْ إِمْلاَقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيّاهُمْ وَلاَ تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وما بَطَنَ وَلاَ تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِى حَرَّمَ اللّه‏ُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذلِكُمْ وَصّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ»وَقَالَ :«هَلْ لَكُمْ مِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكاءَ فِي ما رَزَقْنَاكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الاْياتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ».

يَا هِشَامُ ، ثُمَّ وَعَظَ أَهْلَ الْعَقْلِ ، وَرَغَّبَهُمْ فِي الاْآخِرَةِ ، فَقَالَ :«وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَلَلدَّارُ الاْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ».

امام كاظم عليه السلام فرمود:

اى هشام! خداوند اينها را راهنمايى براى شناخت خود قرار داده است، تا دريابند كه آنان را مدبّرى است و فرمود: «و شب و روز و خورشيد و ماه را براى شما رام گردانيد و ستارگان به فرمان او رام شده اند. مسلّما در اين [پديده ها] براى مردمى كه تعقّل مى كنند نشانه اى است» و فرمود: «او كسى است كه شما را از خاكى بيافريد و سپس از نطفه اى و آنگاه از لخته خونى و زان پس شما را [به صورت ]كودكى بيرون مى آورد تا به كمال قوّت خود برسيد و تا سالمند شويد و برخى از شما [اين سير را نمى پويد و ]مرگ پيش رَس مى يابد و تا [سرانجام] به مدّتى كه مقرّر است برسيد و اميد كه تعقّل ورزيد» و فرمود:همانا در گردش شب و روز در آنچه از روزى كه خدا از آسمان فرو فرستاد و بدان وسيله زمين مرده را حيات بخشيد و در جا به جا كردن بادها (ابر رام شده اى كه ميان آسمان و زمين است) قطعا نشانه هايى است براى كسانى كه مى انديشند و فرمود: «زمين را پس از مردنش زنده مى كند. ما اين نشانه ها را براى شما توضيح مى دهيم شايد كه بينديشيد» و فرمود: «و باغ هايى از انگور و كشتزارها و درختان خرما، چه از يك ريشه و چه از غير يك ريشه، كه با يك آب سيراب مى گردند و [با اين همه ]برخى از آنها را بر برخى ديگر برترى مى دهيم. بى گمان در اين [پديده ها نيز]براى مردمى كه تعقّل مى كنند نشانه هايى است».

و فرمود: «و از نشانه هاى او [اين است كه ]آذرخش را براى شما بيم آور و اميد بخش مى نماياند و از آسمان به تدريج آبى فرو مى فرستد كه به وسيله آن زمين را پس از مرگش زنده مى گرداند. در اين [امر] براى مردمى كه تعقّل مى كنند، قطعا نشانه هايى است» و فرمود: «بگو: بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده براى شما بخوانم: چيزى را با او شريك قرار ندهيد و به پدر و مادر نيكى كنيد و فرزندان خود را از بيم تنگدستى مكشيد. ما شما و آنان را روزى مى رسانيم و به كارهاى زشت ـ چه علنى آن و چه پوشيده اش ـ نزديك نشويد و نفْسى را كه خدا محترم شمرده است، جز به حقّ نكشيد. اينهاست كه خدا شما را به آن سفارش كرده است، باشد كه بينديشيد» و فرمود: «آيا در آنچه به شما روزى كرده ايم شريكانى از بردگانتان داريد كه در آن [مال با هم] مساوى باشيد و همان طور كه شما از يكديگر بيم داريد، از آنها بيم داشته باشيد؟ اين گونه آيات خود را براى مردمى كه مى انديشند به تفصيل بيان مى كنيم».

اى هشام! خداوند سپس خردمندان را اندرز داده و به آخرت ترغيبشان كرده است و فرموده: «و زندگى دنيا جز بازى و سرگرمى نيست و قطعا سراى بازپسين براى كسانى كه پرهيزگارى مى كنند بهتر است؛ آيا نمى انديشيد؟».

الکافی: ج۱، ص۳۰، ح۱۲

  • تدبیر و آیات خداوند ـ بخش 1 (دانلود)

  • تدبیر و آیات خداوند ـ بخش 2 (دانلود)

  • تدبیر و آیات خداوند ـ بخش 3 (دانلود)