واکنش های سیاسی امام رضا(ع) در تقابل با بحران های عصر خویش

نشریه : پژوهشنامه تاریخ

نویسنده : پديدآورنده : امیر اکبری

چکیده :

عصر امام رضا(ع) به عنوان یکی از دوره ­های پرتنش سیاسی و فرهنگی از جهات مختلف قابل اهمیت است. تقسیم خلافت عباسی، درگیری میان امین و مأمون، خیزش بزرگ علویان و سرانجام دعوت امام به خراسان ناگزیر تدابیر سیاسی خاصی را از سوی امام در مقابل این بحران­ ها به همراه داشت. ضرورت­ های سیاسی دعوت امام به خراسان و نیز مقوله واگذاری ولیعهدی به ایشان یکی از وقایع بدیع خلافت عباسی و همچنین نقطه عطفی در تاریخ تشیع به حساب می­ آید. مقوله پیچیده ولایت عهدی و حضور امام در خراسان سوالاتی را در خصوص تدابیر سیاسی و واکنش­ های امام در مقابله با این بحران­ ها پدید آورده است. دوران حضور امام در خراسان با توجه به سیره و عملکرد ایشان بالاخص رسالت فرهنگی را که در قالب مناظرات برقرار ساختند بیش از هر چیز تدابیر امام را در مقابل هوشمندترین خلیفه عباسی یعنی مأمون کارآمد می­ساخت. سرانجام توصیه و تأکید امام به مأمون برای عزیمت به بغداد متأثر از درک سیاسی امام از اوضاع آشفته جهان اسلام بود که برای برقراری امنیت و انسجام جامعه اسلامی می­ بایست صورت می­ پذیرفت. از این جهت عصر امام رضا(ع) به لحاظ سیاسی و نوع تدابیر امام به لحاظ ویژگی ­های برجسته آن از جلوه ­های درخشان دوران ائمه است.