مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
محل نشر : قم
ناشر : دارالحدیث
نوبت چاپ : اول
تاریخ انتشار : 1395
تعداد صفحه : 572
قطع : وزیری
زبان : فارسی
جستجو در Lib.ir

جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه

مجموعه مقالاتی در زمینه مدرسه کلامی کوفه

تلاش علمیِ دانشوران و عالمان کوفی در رشته های علمی گونه گون، دستاورد هایی برای مسلمانان در حوزه های مختلف علمی و به ویژه کلام به ارمغان آورد؛ میراثی که بر پایه آن امروزه مدرسه کلامی کوفه را از دیگر مدارس باز می شناسیم.
بازه زمانی این مدرسه را می توان در حدود سال های ۸۰ تا ۱۸۰ق دانست؛ سال هایی که هم زمان با دوره امام سجاد(ع) شاهدِ آغازین تلاش های اصحاب برای تبیین و دفاع از معارف هستیم و در ادامه با رشد و فربه شدن این تلاش ها در عصر صادقین(ع)، ادامه آن را تا عصر هارون شاهدیم. اهمیت تاریخی این مدرسه بیشتر بسته این نکته است که در این دوره، به نیکویی مباحثِ صریح و آشکارِ نظری و اعتقادی در سطح جامعه علمی قابل مشاهده است. حال آن که پیش از این عصر، قشر فرهیخته جامعه بیشترِ تأملات کلامی خود را گرداگرد مسئله های سیاسی و اجتماعی مصروف می کردند.
در همین دوره و در همین مدرسه است که می بینیم امامیه، چونان فرقه ای کلامی، خود را معرفی کرده و مهم ترین و بیشترین میراث اعتقادیِ برخاسته از کلمات اهل بیت(ع) و بزرگان اصحاب را تولید و عرضه می کند و از این سامانه، میراث کلامِ شفاهی را به کلامِ مکتوب بدل می کند. بارزترین ویژگی این مدرسه را در نوع نظریه پردازی ها و تبیین گری هایی باید دانست که بر خلاف دیگر جریان های کلامی هم دوران، بر پایه متون وحیانی سامان می گرفت. نظریه پردازی های متن مدار متکلمان این مدرسه، همچون هشام بن حکم و هشام بن سالم و مومن الطاق، در موضوعات مختلف، براستی از نقاط شعف انگیز و قابل توجه متکلمان این مدرسه کلامی است.
در کنار این ویژگی روش شناسانه در مدرسه کوفه، نقطه هدفِ مباحثِ کلامی در مدرسه کوفه نیز قابل توجه است. در این مدرسه - بر خلاف مدرسه مدینه - عمدتاً نتایج نظری و فکریِ مباحث مورد توجه و نظر است تا اهداف عملی و سیاسی. همچنین نحوه ظهور و بروز این مباحث، نمونه دیگری از این ویژگی هاست که تا قبل از مدرسه کوفه مباحث اعتقادی بیشتر در قالبِ خطبه ها و نامه ها نمایان می شد و در دوره مدرسه کوفه، بیشتر در حلقه های مناظره های شفاهی، رساله های کوتاه و تک نگاری های اعتقادی رخ می نمود. در هر حال، بروز نمونه هایی از این دست سبب شده تا محققان، مدرسه کلامی کوفه را نقطه عطفی در تاریخ کلام امامیه قلمداد کنند که به لحاظ محتوا و روش، خصائص و ویژگی هایی خاص، به یادگار گذاشته است.
باری! کتاب جستار هایی در مدرسه کلامی کوفه بخشی از کلان پروژه «مدارس کلامی امامیه» است که در قالب مجموعه ای از مقالات می کوشد تا زوایایی از این مدرسه را کاویده و در اختیار پژوهشگران این عرصه قرار دهد. این مجموعه که به همت و یاری پژوهشگران پژوهشکده کلام اهل بیت(ع) سامان یافته، افزون بر زمینه ها و بسترهای مدرسه کوفه، جریان های کلامی این مدرسه، برخی موضوعات کلامی و چالش های این مدرسه را مورد پژوهش قرار داده است.

فهرست کتاب
فصل اول: معرفی مدرسه کوفه

مدرسه کلامی کوفه، اکبر اقوام کرباسی
امتداد جریان فکری هشام بن حکم تا شکلگیری مدرسه کلامی بغداد، محمد جعفر رضایی
شاخصه های کلام ورزی جریانِ محدّث - متکلمان در مدرسه کلامی کوفه، حسین منصوری راد
زمینه های افول مدرسه کلامی امامیه در کوفه در نیمه نخست سده سوم، حسین نعیم آبادی

فصل دوم: موضوعات کلامی مطرح در مدرسه کوفه
بازخوانی نظریه معرفت اضطراری در مدرسه کلامی کوفه، علی امیرخانی
انگاره «معرفت اضطراری» در باور اندیشمندان نخستین امامیه، محمد حسین منتظری
تطوّر ماهیت عقل در امامیه نخستین؛ از مدرسه کوفه تا مدرسه بغداد، محمد جعفر رضایی
نسبت حجیت عقل و حجیت امام در اندیشه اصحاب امامیه در دوران حضور، محمدجعفر رضایی
رابطه ذات و صفات الاهی از منظر اصحاب امامیه، عبدالهادی اعتصامی
حقیقتِ ترکیبی انسان از روح و جسم؛ نظریه پردازی هشام بن حکم درباره حقیقت انسان، محمدتقی سبحانی ، حسین نعیم آبادی
فاعلیت انسان در مدرسه کلامی کوفه، سیدحسن طالقانی
مبانی فراموش شده امامیه نخستین درباره اراده الهی، محمد تقی سبحانی، حسین نعیم آبادی
نظریه استطاعت در مدرسه کلامی کوفه، اکبر اقوام کرباسی
انگاره امامت از دیدگاه اندیشمندان امامیه در مدرسه کوفه، محمد حسین منتظری
عوالم پیشین در مدرسه کلامی کوفه و قم، روح اللّه رجبی پور
جریان شناسی راویان روایات خلقت نوری اهل بیت: در دو مدرسه کوفه و قم، امداد توران

فصل سوم: جریان ها و روشهای کلامی متکلمان کوفه
اندیشه های کلامی خاندان اَعْین، روح الله رجبی پور
مرجئه شیعه، اکبر اقوام کرباسی
مؤمن الطاق و نقش روش کلامی او در نکوهش وی، اکبر اقوام کرباسی
تبیین معنایی علمای ابرار با تأکید بر جریانات فکری اصحاب ائمه(ع)، محمد جعفر رضایی
خاستگاه اندیشه رفض و نسبت آن با واژه رافضه، عبدالمجید اعتصامی