كلينى: محدّث يا اهل الحديث؟

رضا بابايى

چكيده

نوشتار حاضر، مى كوشد حديث گرايى و حديث گزارى ثقة الإسلام كلينى رحمه الله را فراتر از جناح هاى فكرى و نحله هاى علمى سده چهارم هجرى تعريف كند. به عبارت ديگر، مدّعاى اين نوشتار، آن است كه مجموعه اصول و فروع الكافى ، دلالتى بر تعلّق مؤلّف به هيچ گروهى، از جمله اصحاب حديث (در معناى خاص) ندارد؛ چنان كه او را به گروه مخالف آنان وابسته نمى كند. براى اثبات اين مدّعا، چاره اى جز تمسّك به قراين و شواهد بيرونى نيست؛ زيرا متن الكافى ، هيچ گونه گرايشى را برنمى تابد، و در عين حال، قابليت هر گونه انتسابى را پذيراست.
توجّه به فهرست شاگردان كلينى و برخى سليقه هاى او در تبويب و نام گذارى ابواب الكافى و نقل برخى اقوال غير معصومان عليهم السلام ، پاره اى از شواهدى است كه اندكى به اثبات مدّعاى اين نوشتار كمك مى كند. امّا به حتم، اين ادلّه و ديگر قراين متّصل و منفصل، دلالت قطعى بر دعوى نگارنده ندارد؛ همچنان كه دست ديگران (مدّعيان گرايش كلينى به اهل الحديثى ها) نيز از هر گونه دليل و بيّنه قاطع، خالى است. بنا بر اين ، جستارى كه پيش روى خواننده است، كلينى را دست كم در الكافى ، فارغ از گرايش ها و جناح هاى فرقه اى قرن چهارم مى پندارد.
كليدواژه ها : كلينى ، الكافى ، اهل الحديث، حديث گزارى، دبستان هاى حديثى قرن چهارم.