نقد و بررسى كتاب «مرآة العقول»

على نصيرى ^۱

چكيده

مرآة العقول ، كامل ترين و جامع ترين شرحى است بر كتاب الكافى كه به خامه محدّث نامى و خستگى ناپذير ، علّامه مجلسى ، تدوين يافت. پيداست به همان اندازه كه كتاب الكافى ، به عنوان معتبرترين جامع حديثى شيعه ، داراى ارزش است، هر كارى كه در شرح و تبيين معارف و مداليل آن نيز انجام گيرد، ارج و منزلت دارد .
نگارنده در اين مقاله، به نقد و بررسى اين كتاب پرداخته است. بدين منظور ، مباحث مقاله در سه بخش منعكس شده اند. در بخش نخست ، روش علّامه مجلسى در شرح و تبيين روايات ، همچون اهتمام به آراى ديگر صاحب نظران و معرّفى ميزان اعتبار روايات ، مورد توجّه قرار گرفته است .
بخش دوم مقاله ، به بررسى مبانى فقه الحديثى مورد نظر علّامه مجلسى ، اختصاص يافته است . رعايت احتياط در تعامل با روايات، بهره جستن از اصل طرح به عنوان آخرين راه حل و اهتمام به اصل تقيّه و رعايت سطوح مخاطبان ، از جمله مبانى اى است كه در اين بخش ، مورد بررسى قرار گرفته اند. در بخش سوم ، برخى از نقدها و كاستى هاى كتاب مرآة العقول ، نظير ضعف سامانمندى مباحث كتاب ، و احتياط گرايى مفرط در تعامل با روايات را بر شمرده ايم .
كليدواژه ها: مرآة العقول، علّامه مجلسى، فقه الحديث، الكافى، مبانى فقه الحديث.