بَداء در « الكافي » - صفحه 269

بَداء در «الكافى»

سيّد محمّدحسين كظيمى

چكيده

بداء، يكى از آموزه هاى وحيانى است كه اهميت و جايگاه ويژه اى در اعتقادات شيعى دارد. بداء، در لغت و اصطلاح، به معناى «ابداع» و «نشأ الرأى» است كه بداء منسوب به خداى سبحان نيز به همين معناست. خداوند، خلق را ابداع كرده است و مى تواند مشيّت، اراده، قدر و قضاى خود را ـ كه از مراحل فعل و مستند به علم و قدرت اوست ـ ، تغيير دهد يا مشيّت جديدى را با مشيّت سابق، جايگزين كند. در نتيجه، بداء، ناشى از قدرت، سلطنت و مالكيت مطلق خداوند سبحان است.
بداء، در علم فعلى حضرت حق ـ سبحانه و تعالى ـ ، صورت مى گيرد، نه در علم ذاتى اى كه تغيير در ذات او را موجب شود. مراد از علم فعلى، همان مراحلى است كه در روايات براى خلقت اشيا، ذكر شده است. در آيات و روايات فراوانى به بحث بداء پرداخته شده است و مسائل پيرامون آن، به زيبايى تبيين گشته است. كلينى نيز در موارد متعدّدى در كتاب شريف الكافى، روايات مربوط به اين بحث را جمع آورى كرده است.
در اين مقاله، با دسته بندى مناسب روايات مربوط به اين بحث در الكافى، پژوهشى نسبتا جامع درباره مسئله بداء، صورت گرفته و ابعاد مختلف آن بررسى شده است.
روايات در اين زمينه، به دو دسته تقسيم شده اند:
يك . رواياتى كه ذيل آيات مربوط به بداء، وارد شده اند .
دو . رواياتى كه به طور مستقل به بحث بداء، پرداخته اند.
كليدواژه ها : بداء ، علم فعلى ، روايات بداء ، الكافى .

صفحه از 296