مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : اخبار و احاديث و حكايات در فضائل اهل بيت رسول(ص) و مناقب اولاد بتول(س)
محل نشر : تهران
ناشر : مشعر
نوبت چاپ : اول
تاریخ انتشار : 1386ش
زبان : فارسی
رده بندی کنگره : BP‎‏ ‎‏36‎‏ ‎‏/‎‏ط‎‏2‎‏الف‎‏3
منبع: افق حوزه
جستجو در Lib.ir

اخبار و احاديث و حكايات در فضائل اهل بيت رسول(ص) و مناقب اولاد بتول(س)

اخبار و احاديث و حكايات در فضائل اهل بيت رسول(ص) و مناقب اولاد بتول(س)

یکی از کتابهای عماد الدین حسن بن علی بن محمد طبری (زنده در ۷۰۱)، که متن عربی آن از بین رفته، کتابی است که استاد جعفریان آن را با عنوان اخبار و احاديث و حكايات در فضائل اهل بيت رسول و مناقب اولاد بتول چاپ کرده است؛ این کتاب توسط عبد الملک بن اسحاق بن فتحان واعظ قمی از دانشمندان شیعی در قرن هشتم به فارسی ترجمه شده است.

در آغاز كتاب، مترجم علت ترجمه آن را به خاطر درخواست «دوستان مخلص معتقد» بیان کرده است. سپس توضیح می دهد كه كتاب به عربی بوده و عنوان شده است كه این امر سبب می شود تا «عوام را از آن فایده نه، و اهل عجم را از آن حظی نه» بنابرین بنا را بر آن نهاده است تا در عین حفظ متن عربی، آن را به فارسی درآورد.

مقدمه مؤلف، از ستایش خداوند آغاز شده و سپس به سراغ اهمیت وجود شاهان و امیران رفته، وجود توأمان دین و دولت را برای احیای سنت و ترك بدعت، مورد توجه قرار می دهد. و بیان می کند که توانسته مورد حمایت بهاءالدین محمد جوینی قرار گیرد و آثاری را پدید آورد.

وی تأكید می كند كه «بنده كمینه قرب ده سال است كه كتب اخبار و تفاسیر مخالف و مؤالف را مطالعه می كند» به علاوه به حرفه مناظره هم كه آن زمان مرسوم بوده مشغول بوده، یكسره در پی اثبات حق اهل بیت و ابطال دیگران بوده است. اكنون یكی از نتایج آن مطالعات همین كتاب است كه در آن «استغراقی و جهدی تمام برفت در تألیف و تمهید قواعد فوائد این كتاب تا هر خبری و اثری كه مكتوب آمد، از مشاهیر اخبار است نه از اوابد غرایب» در آن جمع كند (ص ۱۰). وی می گوید كه سند حدیث را نیاورده اما منبع را ذكر كرده است. از این روست كه نام كتب زیادی در این اثر آمده است.

كتاب دو بخش است: بخش نخست با عنوان « شیعیان امامی رستگارند»، شامل بیست حدیث در فضائل امام علی و اهل بیت علیهم السلام و شیعیان است. متن عربی حدیث با ترجمه و احیاناً شرحی در باره آن. نوزده مورد از این احادیث از كتاب المجتبی اثر محمود بن محمد صالحانی اصفهانی شافعی مذهب است (ص ۲۹) و البته ذیل بعضی، منابع دیگری هم یاد می­شود. كتاب مجتبی یكی از منابع اصلی وی در این كتاب است و او افزون بر نقل احادیث از آن، در چند مورد اشعاری هم در فضائل اهل بیت (ع) روایت می كند (ص ۲۷).

طبری ضمن شرحی كه برای حدیث ششم نوشته، به مصیبت­هایی كه شیعه در طول تاریخ تحمل كرده اشاره نموده است از سقیفه و بعد از آن رفتار معاویه و یزید با شیعیان و به طور كلی بنی امیه كه «هشتاد سال در شرق و غرب، شیعه را می كشتند و لعنت خاندان رسول می كردند» سخن گفته و سپس از بنی عباس كه «هشت امام را به زهر كشتند و سادات اهل بیت را زنده در دیوار می گرفتند». (ص ۱۷).

بخش دوم، شامل نقد ۲۳ حدیث است كه در مآخذ اهل سنت دربارۀ فضائل خلفا و صحابه وارد شده است. این نقدها متنوع و از زاویه حدیثی است. وقتی یك فضیلت برای صحابه یا خلفا نقل می شود، طبری بر آن است تا از چند جهت آن را نقد كند. اولاً اصل حدیث را با دلایل تاریخی و حدیثی نقد می كند و ثانیاً اهمیت آن فضیلت را در مقایسه با فضائل امام علی و سایر اهل بیت می سنجد و به چالش می كشد. به عبارتی، بیش ترین تلاش وی در نقد باز هم مبتنی بر نشان دادن فضائل اهل بیت (ع) آن هم با استفاده از مآخذ اهل سنت است.

برخی از احادیث نقد شده عبارتند از: حدیث «لاتسبّوا أصحابی»؛ حدیث «أصحابی كالنجوم»؛ «خیر خلق الله بعدی أبوبكر ثم عمر، ثم عثمان، ثم علی». وی در پاسخ به این روایت اخیر، روایات معارضی را می آورد كه ایمان عمر را سه برابر بیش از ایمان ابوبكر می داند (ص ۶۲).

حدیث «لاتجتمع امّتی علی الضلالة»؛ و حدیث «صحابه خیار امت هستند».«اگر اين حديث صحيح بودي‌، عثمان‌، ابوذر غفاري را از شهر نَبِراندي با ربذه‌، و عمّار ياسر را چندان نَبِزدي‌ كه غشش رسيد تا نماز پيشين و ديگر و شام از وي فوت شد، و عبداللّه ‌مسعود را چندان ِنَبزدي كه وي در آن هفته بمرد، و مهاجر و انصار جمع ‌نشدندي به قتل عثمان».

در نیمه دوم كتاب، گهگاه در لابلای مباحثی كه در نقد احادیث دارد، مطالب مستقلی تحت عنوانتنبیه آورده می شود. از جمله یكی از تنبیه ها با این عنوان است: در ذكر بعضی از نكال ها كه به اعدای اهل بیت فرود آمده در دنیا قبل یوم القیامه (ص۱۰۴). در این تنبیه از جمله حكایتی مفصل از برخورد منصور عباسی با سلیمان اعمش دارد كه شماری از فضائل امام علی علیه السلام ضمن آن نقل می شود. و تنبیه دیگر در منقبت فاطمه زهرا علیها السلام (ص ۱۱۸).

استاد جعفریان در اهمیت این کتاب گوید: «متن حاضر، به رغم آن كه در مقایسه با كامل بهایی، اطلاعات تاریخی كمتری دارد، اما بدون تردید به لحاظ حدیثی، اثری ارجمند است؛ زیرا افزون بر استفاده از منابع فراوان حدیثی كه امروزه در دسترس نیست، احادیثی در آن یافت می شود كه دست كم در برنامه های موجود رایانه ای نشانی از آن یافت نشد. حتی همان ها هم كه هست، به لحاظ عبارات، تفاوتهایی دارد كه برای اهل فن، سودمند خواهد بود».

چاپ فضائل اهل بیت رسول

تنها چاپ این کتاب به کوشش استاد رسول جعفریان در سال ۱۳۸۶ در انتشارات مشعر تهران انجام شده است. استاد جعفریان مقدمه ای مبسوط در معرفی عماد الدین طبری، شناسایی و ویژگی آثار او دارد. نیز کتاب اسرار الامامه او را شناسانده است. بخشی از نوشتۀ وی با عنوان کتابخانه طبری به معرفی کتبی می پردازد که طبری در نگاشتن آثار خود از آنها بهره برده است.

تهیه و تنظیم: عباسعلی مردی