مطالعه کتاب خرید کتاب دانلود کتاب
عنوان کتاب : الأخبار الطِّوال ـ منبع عاشوراپژوهی
محل نشر : قاهره
ناشر : کتابخانه الازهریه
تاریخ انتشار : 1330
قطع : وزیری
زبان : عربی
رده بندی کنگره : DS‎‏ ‎‏35‎‏/‎‏63‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏9‎‏الف‎‏3
جستجو در Lib.ir

الأخبار الطِّوال ـ منبع عاشوراپژوهی

بخشی از این کتاب به واقعه ی عاشورا پرداخته است.

منبع: دانشنامه امام حسین(ع) ج ۱ ص ۵۸ ـ ۵۹
ابو حنیفه احمد بن داوود دینَوَری (م ۲۸۲ یا ۲۹۰ ق)، از مورّخان، منجّمان و گیاه شناسان دوره عبّاسی و معاصر بلاذری است. او بیش از بیست تألیف داشته؛ امّا تنها اثر باقی مانده از او، کتاب مهمّ تاریخی و کهن الأخبار الطِّوال است که می توان آن را یک دوره تاریخ سیاسی فشرده ایران و عراق از آغاز خلقت آدم(ع) تا عصر مؤلّف دانست.

مهم ترین بخش این کتاب، به دوره پس از فتح ایران توسط سپاه اسلام تا سال ۲۲۷ هجری مربوط است. او به تاریخ پیامبر(ص)، کمتر پرداخته و به احتمال فراوان، نوشته های دیگران را در این باره کافی می دانسته است. وی در عوض، رخدادهای عراق (بویژه اخبار امام حسین(ع) ) و عاشورا را با تفصیل بیشتر و بدون جانبداری فرقه ای و مذهبی، گزارش کرده است.

او هر چند به دلیل نزدیکی به دربار عبّاسی، برخی گزارش های مربوط به اهل بیت علیهم السلام را نیاورده، امّا وقایع پس از شهادت امام حسن مجتبی(ع) (مانند: بیعت گرفتن برای یزید، دعوت کوفیان از امام حسین(ع)، حضور مسلم و شهادت او در کوفه، حرکت امام(ع) به سوی عراق و شهادت امام(ع) و یارانش) را شرح داده است. دینوری همچنین سخنانِ رد و بدل شده در کربلا و از جمله خطبه های مهمّ امام حسین(ع) را در روز عاشورا، نقل نکرده و وقایع پس از شهادت را خلاصه و کوتاه آورده است.

دینوری در تدوین کتاب خود، از گفتار افرادی مانند: ابن کیس نَمِری، ابن شریه جُرهُمی، ابن کلبی، کسایی، اَصمعی، شَعبی و ابن عبّاس، سود جسته؛ امّا مانند عموم مورّخان، گزارش ها را بدون سند آورده است. او در یک جا هم خبر خود را از حمید بن مسلم، راوی مشهور و حاضر در کربلا، نقل کرده است.[۱]

در این کتاب، هماهنگی کلّی و اجمالی اخبار دینوری با گزارش های دیگر مورّخان (بویژه ابو مخنف و طبری)، بسیاری از اخبار او را قابل پذیرش می کند و تفاوت های جزئی و تعبیرهای متفاوت در کنار قدمت آن تعابیر، نشان دهنده ارتباط مستقیم او با منابع دست اوّل است. از این رو، کتاب الأخبار الطِّوال را می توان از کتاب های اصلی و دست اوّل تاریخ عاشورا دانست و آن را در دسته «منابع مشتمل» که قابل استفاده و استنادند، جای داد.[۲]

گفتنی است الأخبار الطوال، در الفهرست ابن ندیم، معجم الاُدباء یاقوت حَمَوی (م ۶۲۶ ق) و دیگر کتاب ها، به صراحت، از آنِ دینوری دانسته شده و حتّی ابن ادریس (م ۵۹۸ ق) برخی مطالب آن را نقل کرده است.[۳]الأخبار الطوال، چاپ های متعدّدی دارد.


[۱]. الأخبار الطوال: ص ۲۶۰ .

[۲]. ر . ك: تأمّلى در نهضت عاشورا: ص ۲۴ .

[۳]. براى آگاهى بيشتر، ر. ك: نور علم: ش ۳۸ («معرّفى الأخبار الطوال»، سيّد على ميرشريفى) .