نقد و بررسي روايات تفسيري منقول از اميرالمؤمنين عليه السلام در تفسير «الدر المنثور» سيوطي

دکتر نهله غروي ناييني ^۱

حامد شيواپور ^۲

چکيده:

تفسير الدر المنثور سيوطي از تفاسير مأثور اهل تسنن در قرن دهم هجري است که تفسير آيات را به صورت نقل روايي ذيل آنها ذکر کرده و به سبب عدم اظهار نظر مفسر در باره روايات آن، چنين برداشت مي‌شود که اين اخبار مورد تأييد او بوده است، لکن در اين تفسير، گاهي اسراييليات و رواياتي نامقبول به چشم مي‌خورد و مفسر تنها در موارد معدودي در قوت يا عدم قوت حديث نظر داده است.
سيوطي اين تفسير را از راويان گوناگون، از جمله اميرالمؤمنين علي عليه السلام نقل کرده است. در اين پژوهش، بررسي روايات منقول از آن حضرت مورد توجه بوده تا ببينيم چه ميزان از روايات منقول از آن حضرت ناپذيرفتني و مردود است.

کليد واژه‌ها: اميرالمؤمنين، الدر المنثور، سيوطي، روايات، نقد روايت.

درآمد

تفسير الدر المنثور سيوطي از جامع‌ترين منابع تفسير اثري در ميان اهل تسنن است. شايد بتوان اطمينان داشت که اغلب روايات تفسيري اهل سنت در اين کتاب جمع‌آوري شده است.
سيوطي روايات فراواني از اصحاب رسول الله صلّي الله عليه و آله، تابعان و تابعان تابعان نقل کرده، اما نظري در باره آنها ابراز نکرده و به نظر مي‌رسد که بر همه آنها اعتماد کرده است؛ در حالي‌که در ميان اين نقل‌ها، اخبار اسراييليات و قابل نقد به چشم مي‌خورد. ^۳
در ميان روايات تفسيري موجود، رواياتي نيز از اميرالمؤمنين عليه السلام يافت مي‌شود. از سوي ديگر،
علامه طباطبايي در الميزان برخي از روايات الدر المنثور را نقد و رد کرده است؛ از جمله روايت