عبد اللّه بن زبیر

وى در سال اوّل هجرى در مدینه به دنیا آمد و اوّلین فرزند مهاجران است که در مدینه به دنیا آمد.

 او نوه ابوبکر بود و در انحراف پدرش از مسیر حق و برپا کردن جنگ جمل ، نقشى اساسى داشت.

 امام على علیه السلام درباره او فرمود :

 زبیر، همیشه از مااهل بیت بود تا زمانى که فرزند نامبارکش، عبداللّه ،بزرگ شد .

 او بعد از قتل عثمان ، بسیار تلاش مى کرد تا پدرش را به خلافت برساند ؛ ولى در کار خود ، موفّق نشد. او حلقه اتّصال عایشه از یک سو ، و زبیر و طلحه از سوى دیگر بود.

 او حتّى هنگامى که زبیر قصد کناره گیرى از جنگ جمل را داشت ، به انواع حیله هاى اخلاقى و احساسى دست زد تا پدر را منصرف کند.

 در جنگ جمل ، زمانى که کسى اطراف شتر عایشه نمانده بود ، عبد اللّه ، خودْ زمام شتر را به دست گرفت. او در جنگ تن به تن با مالک اشتر ، به شدّت مجروح شد. گفته اند که به کشتن مالک اشتر بسیار تمایل داشت ، حتى اگر به قیمت جان خودش تمام شود. لذا در مواجهه با مالک اشتر مى گفت:

من و مالک را بکشید

و مالک را به همراه من به قتل رسانید .

بعد از پایان جنگ ، بنا به درخواست عایشه ، امام على علیه السلام او را عفو کرد.

 عبد اللّه بن زبیر ، شخص مغرور و مطرودى بود ، به گونه اى که حتى مورد توجّه و احترام معاویه هم قرار نگرفت. او پس از مرگ معاویه ، با یزید ، بیعت نکرد و براى حفظ جان خود ، در مکه ساکن شد و بعدها بر مکه تسلّط یافت.

 لشکریان یزید به مکه حمله بردند تا مقاومت عبد اللّه را درهم شکنند . در این حمله ، کعبه آتش گرفت و خراب شد؛ لیکن چون در همین زمان، خبر مرگ یزید به مکه رسید ، عبد اللّه ، جان سالم به در بُرد.

 عبد اللّه ، پس از مرگ یزید، در سال ۶۴ هجرى، ادّعاى خلافت کرد و بر حجاز و یمن و عراق و خراسان مسلّط شد.

 او از عبد اللّه بن عبّاس و محمّد بن حنفیه بیعت خواست ؛ ولى آنان روى برتافتند . از این رو ، تصمیم گرفت آن دو را آتش بزند ؛ لیکن با حمله [ یاران ]مختار ، آن دو از مرگ نجات پیدا کردند.

 در زمان خلافت عبد الملک بن مروان ، در سال ۷۳ هجرى ، با حمله حَجّاج به مکه و مسجد الحرام، عبد اللّه بن زبیر ، کشته و سپس به دار کشیده شد.