روشن‏‌بينى اهل بيت‏ (ع)

حدیث

الكافى : عن أحمد بن مهران ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن ابن أبى عمير ، قال :

أخبَرَنى أسباطٌ بَيّاعُ الزُّطِّىِّ، قالَ : كُنتُ عِندَ أبى عَبدِ اللَّهِ عليه السلام فَسَأَلَهُ رَجُلٌ عَن قَولِ اللَّهِ ‏عزّ وجلّ: (إِنَّ فِى ذَ لِكَ لَأَيَتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِينَ * وَ إِنَّهَا لَبِسَبِيلٍ مُّقِيمٍ) ، قالَ : فَقالَ : نَحنُ المُتَوَسِّمونَ، وَالسَّبيلُ فينا مُقيمٌ . [۱]

ترجمه‏

حضرت عبد العظيم عليه السلام - به سند خود - : شخصى به نام اسباط گفت : در خدمت امام صادق عليه السلام بودم . مردى از ايشان در باره آيه شريف: ( به يقين، در اين براى هوشياران عبرت‏هاست و آن بر سر راهى، پا بر جاست )[۲]سؤال مى‏‌كرد .

امام عليه السلام در جواب او فرمود : «مقصود از "هوشياران" ما هستيم و راه هم در ما پا بر جاست» .

شرح‏

اين روايت از نظر سند، صحيح است و به معناى باطنى آيات ۷۵ و ۷۶ از سوره حجر اشاره دارد.

ظاهر آيات ياد شده، در باره عبرت‏‌آموزى از سرنوشت قوم لوط است كه به عذاب الهى گرفتار شدند و همگى هلاك گرديدند، و در زمان پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ويرانه‌‏هاى شهر آنها در كنار جادّه مكّه به شام ديده مى‏شد و به روشنى نشان مى‏داد آنها چگونه نابود شده اند. قرآن تأكيد مى‏فرمايد كه ديدن ويرانى‏هاى شهر قوم لوط، عبرت‏‌آموز است؛ ولى تنها انسان‏هاى هوشيار و روشن‏بين مى‏توانند از اين منظره آموزنده، درس عبرت بگيرند.

اين معناى ظاهرى آيه است ولى امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد:

نَحنُ المُتَوَسِّمونَ، وَ السَّبيلُ فينا مُقيمٌ .ماييم هوشياران (روشن‏بينان) و راه در ما ثابت است .

يعنى بالاترين مرتبه هوشيارى و روشن‏‌بينى، به اهل بيت عليهم السلام اختصاص دارد و به همين دليل، راه رسيدن به حق در همه زمينه‌‏ها، تنها به وسيله آنها قابل شناسايى است و اين ويژگى براى هميشه در آنان ثابت و استوار است.

گفتنى است كه جمله «و السبيل فينا مقيم» مى‏تواند اشاره به آيه (قُلْ مَآ أَسَْلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَآءَ أَن يَتَّخِذَ إِلَى‏ رَبِّهِ سَبِيلاً)[۳]باشد كه در آن، اهل بيت عليهم السلام، «راه پروردگار» معرّفى شده اند.


[۱]الكافى : ج ۱ ص ۲۱۸ ح ۱ ، بحار الأنوار : ج ۲۴ ص ۱۳۰ ح ۱۷ .

[۲]حجر : آيه ۷۵ - ۷۶ .

[۳](بگو از شما مزد رسالت نمى‏خواهم ، جز اينكه كسى بخواهد ، راهى به سوى پروردگارش [در پيش ]گيرد) (فرقان: آيه ۵۷).