واکاوی رویکردهای تفسیری امام جواد(ع) بر پایه روش تحلیل گفتمان

نشریه : فصلنامه فرهنگ رضوی

نویسنده : پديدآورنده : عباس تقویان
پديدآورنده : محسن دیمه کارگراب

سال / شماره پیاپی / صفحه 32

چکیده :

گفتمان ها که در بستر جریان ها و بافت های موقعيتي، فرهنگي، اجتماعي، سياسی و ارتباطي شکل ميگیرند، در هر زماني ميتوانند تأثير بسياري در رويکرد مفسران در تفسير قرآن کريم داشته باشند. در این میان عصر زندگی امام جواد(ع) که دوران شيوع مناظرات علمي و کلامي بين اديان گوناگون و طرح شبهات و سؤال هاي کلامي مذاهب و فرق گوناگون بوده، تأثير قابل توجهی بر رويکردهاي تفسیری آن حضرت در تفسير قرآن داشته است. این مقاله که با تکیه روش تحلیل گفتمان سامان یافته است ما را با رویکردهای تفسیری حاکم بر روزگار امام جواد(ع) و موارد بهره گیری از ظرفیت قرآن در مواجهه با گفتمان هاي علمی عصری آشنا مى‏ کند. بررسی ها حکایت از آن دارد که عصر اختلافات و شبهات، ظهور و قدرت گیری مکاتب گوناگون، نهضت ترجمه، سازمان وکالت و گسترش فعاليت شيعیان، شرکت در مناظرات دربار، تبیین گفتمان امامت اضلاع گفتمانی دوران امامت امام جواد(ع) را رقم زده است. از سوی دیگر رویکرد فقهی، رویکرد کلامی، رویکرد روایی، رویکرد عقلی، رویکرد تأویلی و باطنی، و رویکرد قرآنی در نقد روایات موضوعه مهم ترین رویکردهای تفسیری امام جواد(ع) بر پایه تحلیل گفتمان است که این رویکردها در رویارویی حضرت با گفتمان هاي علمی عصر خویش اتخاذ شده است.

کلیدواژه‌های مقاله :روایات تفسیری امام جواد(ع)، تفسیر روایی، رويكردهاي تفسيري، گفتمان فقهی و کلامی