و تأويل دارد، مصاديق نيز دارد كه در برخى از روايات به مصداق اتمّ و اكمل آنها در هر زمان اشاره شده است. اين نوع تفسير از امتيازات اسلام است؛ زيرا اسلام همان گونه كه در سطح نظريه پردازى معارف خود را تبيين مى كند، در سطح خارج و وجود عينى نيز الگوهايى كامل كه آن نظريه در آنها متجلّى است، به جامعه معرّفى مى كند، و از حيث روانشناسى مى دانيم كه الگوها تأثير به سزايى در تربيت عموم مردم و جذب آنها به خود و در حقيقت معارف الهى داشته اند.
بررسى روايات مصداقى
در روايات حضرت عبدالعظيم عليه السلام به مصاديق برخى از آيات اشاره شده كه به آنها اشاره مى كنيم:
1. حضرت عبدالعظيم عليه السلام به سند خود از زيد شحّام نقل مى كند كه: نزد امام صادق عليه السلام اين آيه را قرائت كردم: «إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ «كان» مِيقاتُهُمْ أَجْمَعِينَ يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ إِلاّ مَنْ رَحِمَ اللّهُ»۱ . آن گاه امام فرمود: «به خدا سوگند ما كسانى هستيم كه مشمول رحمت الهى قرار گرفته ايم، و به خدا سوگند ما كسانى هستيم كه خداوند آنان را استثنا كرده است». ۲
اين نكته قابل توجه است كه هم تأويل و بطون و هم بيان مصداق اتّم و اكمل، با اصول اعتقادى و امور مسلم عقيدتى سازگارى دارند؛ زيرا در بحث امامت مقامات و خصوصياتى براى امام به اثبات رسيده كه با اين روايات قابل توجيه است.
2. حضرت عبدالعظيم عليه السلام به سند خود از امام صادق عليه السلام نقل مى كند: هنگامى كه آيه «وَ تَعِيَها أُذُنٌ واعِيَةٌ» نازل شد، پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم خطاب به على عليه السلام كرد و فرمود: «آن
1.سوره دخان (۴۴)، آيه هاى ۴۰ ـ ۴۲.
2.الكافى، ج ۱، ص ۴۲۳.
