برگرداند. و به اين جهت، به آن تأويل گويند. لذا هر لفظ و عمل متشابه و شك برانگيز در صورتى كه توجيه صحيح داشته باشد آن توجيه را تأويل مى نامند.
براى تأويل اصطلاح ديگرى است كه از آن به بطن ياد مى كنند. تأويل به اين معنا شامل تمام آيات قرآن مى گردد. امام باقر عليه السلام مى فرمايد: «ظهره تنزيله، و بطنه تأويله، منه ما قد مضى، و منه ما لم يكن، يجرى كما يجرى الشمس و القمر؛ظاهر قرآن تنزيل او است و باطنش تأويل كه از آن تاويل بخشى گذشته و بخشى ديگر هنوز محقّق نشده است و همانند جريان خورشيد و ماه جارى مى گردد».^۱

انواع نزول

از ظواهر ادله استفاده مى شود كه قرآن كريم سه نوع نزول داشته است:
1. نزول دفعى: خداوند متعال مى فرمايد: «إِنّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» ² ؛ «ما همانا قرآن را در شب قدر (بر پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم) نازل نموديم» ظ . و در جاى ديگر مى فرمايد: «إِنّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنّا كُنّا مُنْذِرِينَ...» ³ ؛ «ما همانا قرآن را در شبى مبارك نازل نموديم. همانا ما نازل كننده ايم».
از اين آيات به خوبى استفاده مى شود كه همه قرآن در شب قدر، يكجا بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله وسلم نازل شده است.
2. نزول تدريجى: از برخى آيات ديگر استفاده مى شود كه قرآن نزول ديگرى داشته و آن در طول 23 سال بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله وسلم بوده است. خداوند متعال مى فرمايد: «وَ