جایگاه «کتب لغت، بافت و مصداق» در فرایند فهم معنا (با تأکید بر روایات تفسیری)

نشریه : حدیث حوزه

نویسنده : پديدآورنده : امیر بنی عصار

چکیده :

کشف معنای روایت، هدف نهایی پژوهش های حدیثی است؛ به طوری که عناصر متعددی در دستیابی به این معنا نقش دارند. از جمله این عناصر می توان به « کتب لغت، بافت و مصادیقِ معنای یک واژه » به عنوان عناصر مؤثر در تعیین معنا اشاره کرد. بهره مندی از این عناصر از آن حیث مورد اهمیت است که امکان قرائت های متکثر غیرنظام مند از روایات را تا حد زیادی کاهش می دهد. پژوهش پیشرو در نظر دارد با الگوگیری از شیوه ای که ائمه اطهار(علیهم السلام)در روایات تفسیری به کار گرفته اند، فرایند چهارگانه فهم معنا و جایگاه هر یک از این سه عنصر را روشین نماید. مقاله حاضر با تحلیل روایات تفسیری، این فرض را مطرح می کند که نقش کتب لغت صرفا تحصیل ارتکاز عرب از معانی یک واژه بدون هیچ گونه تعیین کنندگی ا ست و تعیین معنای واژه، جز در بافتی که در آن حضور می یابد، محقق نمی شود.