درآمدي بر غيبت‌نگاري (بررسي کتاب‌هاي غيبت تا قرن پنجم هجري)
مهدي غلامعلي
چکيده
غيبت امام مهدي( از مهم‌ترين رُخدادهاي تاريخ شيعه است. تأثير اين رخداد بزرگ در روايات شيعي کاملاً مشهود است. گروهي از دانشمندان شيعه به انگيزه گردآوري اين‌گونه احاديث، غيبت‌نگاري را بنيان نهادند. جمعي بر اين باورند که عموم شيعيان، پيش از وقوع غيبت، از جريان آن، بي‌خبر بودند. بنا بر اين، نگارش‌هاي حديثي در اين موضوع، سال‌ها پس از آغاز غيبت صغرا شکل گرفت. برخي ديگر بر اين باورند که واقفيان، نخستين غيبت‌نگاران شيعي بوده‌اند. آنان، براي توجيه نافرماني خويش از پيشوايان پس از امام هفتم، قائل به غيبت آن حضرت شدند.
در اين نوشتار، براي پاسخ به گمانه‌هاي گفته شده، از تمام غيبت‌نگاران پنج قرن نخست هجري (با تفکيک مذاهب ايشان) ياد شده است. با بررسي‌اي تاريخي، در مي‌يابيم که نخستين غيبت‌نگاران، چه کساني بودند و بيشترين آثار در اين موضوع، در چه سده‌هايي و توسّط انديشمندان کدام مذهب، شکل گرفت:
کليد واژه‌ها: غيبت، تحير، فتن، ملاحم، هفتيه، مهدي، قائم.
درآمد
اعتقاد به منجي و موعود، از مشترکات بسياري از اديان آسماني و مکتب‌هاي زميني است. رهبران مذاهب گوناگون، همواره از عنصر اميد به آينده، براي تعالي پيروانشان بهره مي‌جويند. در ميان آموزه‌هاي اختصاصي شيعه، از واژه «غيبت (پوشيده بودن)» و «انتظار»، براي ايجاد اميد در ميان شيعيان، استفاده شاياني شده است. روايات متعدّدي از پيامبر( و ديگر معصومان(، در اين زمينه
