تاريخ : یکشنبه 1395/5/3 تاریخ ایجاد:
کد خبر: 52586
دفاع از "جایگاه رفق و مدارا در استحکام خانواده از منظر آیات و روایات"
جلسه دفاعیه از رساله «جایگاه رفق و مدارا در استحکام خانواده از منظر آیات و روایات» در مرکز تخصصی حدیث حوزه برگزار و تاکید شد: آرامش، اکمال دین، محبوبیت و وسعت رزق، مهمترین آثار مدارا در آیات و روایات است.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)حجتالاسلام و المسلمین علی توحیدینژاد، دیشب دوم مرداد ماه در جلسه دفاع از رساله «جایگاه رفق و مدارا در استحکام خانواده از منظر آیات و روایات» به دفاع از مطالب خود پرداخت.
در این جلسه کهحمزه عبدی، به عنوان استاد راهنما،حجتالاسلام والمسلمین محمدرضا سبحانینیا،استاد مشاور، وحجتالاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانینیانیز به عنوان داور حضور داشت،مؤلف رساله گفت:
انسان موجودی اجتماعی و برای زندگی گروهی آفریده شده است و از طرفی هر شخصی دارای سلیقه و تمایلات متفاوتی با دیگری است و مدارا صفتی است که انسانها را با وجود داشتن سلیقههای گوناگون، متناسب به حال جامعه پرورش میدهد و او را برای سایر افراد خانواده و اجتماع مطبوع میسازد.
وی افزود:مدارانقشی کلیدی در کاهش اضطراب، افسردگی، پرخاشگری و افزایش امید و ایجاد محیطی آرام درخانوادهدارد و استحکام پایههای خانواده در سایه نرمخویی، بستری مناسب برای تربیت و رشد نسلهای سالم و شاداب فراهم میسازد. بعضی از خانوادهها بر اثر کم تحملیِ اعضای آن، دچار پریشانی، اختلاف و اختلال عاطفی و رفتاری میشوند و عدم تعامل افراد در محیط خانواده، سبب ناسازگاری و ایجاد تنش و ناامنی روانی میشود؛ از این رو پرداختن به این موضوع و تبیین فواید و تأثیر صفت مدارا، در ایجاد روابط خانوادگی سالم، ضروری است.
پیامدهای عدم مدارا
این محقق با بیان اینکه عدم مدارا پیامدهایی چون محروم ماندن از پاداش معنوی، ایجاد اختلاف و سستی بنیان خانواده را به همراه دارد تصریح کرد: من در این رساله تلاش کردهام تا با تمرکز بر آیات و روایات، نقش مدارا در محکم شدن پیوندهای خانوادگی از دیدگاه اسلام را تبیین کنم.
توحیدینژاد افزود: ذکر مصادیق و فواید مدارا، تبیین و نقش هر یک از افراد خانواده در اعمال مدارا و پیامدهای عدم مدارا بخشهای این پژوهش را تشکیل میدهند که میتواند برای عموم خانوادهها مفید واقع شود.
نویسنده پایاننامه جایگاه رفق و مدارا در استحکام خانواده از منظر آیات و روایات با اشاره به آیه ۷۴ سوره فرقان«وَ الَّذينَ يَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ إِماماً؛ و كسانى كه مىگويند: پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مايه روشنى چشم ما قرار ده، و ما را براى پرهيزگاران پيشوا گردان گفت: این آیه بر اهمیت خانواده اشاره دارد که خانواده باید سلامت روانی را برای اعضای خود فراهم کند زیرا خانواده که باید کانون آرامش، امنیت و سکون باشد، به محل نا آرامی، جدال و ناسازگاری تبدیل شده است. در غرب، خانواده کانون تربیت و اصلاح نبوده بلکه به محلی برای ارضای غرائز تبدیل شده است.
این محقق حوزوی بیان کرد: خانواده باید مکانی برای انس، آرامش و اصلاح، تربیت و بروز استعدادها و محلی امن برای اعضا باشد و هر چیزی که این آرامش را بهم بزند، خانواده را از مسیر اصلیش منحرف کرده و از وظایفش دور میسازد. از راههای استحکام بخشی، ایجاد انس و الفت و سکون در خانواده، وجود صفت مدارا و گذشت در بین اعضای خانواده است. مدارای بین اعضای خانواده به-خصوص بین زوجین نقش اصلی و کلیدی در ایجاد محیطی آرام و امن را ایفا می-کند و زمینه را برای ایجاد یک خانواده متعادل فراهم میآورد.
وی تاکید کرد: مدارا از صفات اخلاقی پسندیده است و روایات نیز بر آن تأکید دارد. مدارا تأثیر مهمی در اصلاح و آرامش خانواده دارد. رعایت این صفت در کاهش اختلافها و پریشانیهای عاطفی و رفتاری در خانواده موثر است. براى حسن رابطه بین زن و شوهر و بقاء و استحكام بنیاد خانواده، همچنین از اختلافات خانوادگى و طلاق، بهترین وسیله، رعایت ارزشهاى اخلاقى است.
توحیدینژاد در بیان ضرورت و فواید این نوشتار تصریح کرد: یکی از فایدههای این نوشته تقویت نگاه دینی در بررسی مسایل اجتماعی و خانوادگی است و ویژگی آن نگاه کاربردی به گروهی از روایات است که میتواند در قاعدهسازی اجتماعی نقش داشته باشد. فایده دیگر، اصلاح رفتار همسران و پیشگیری از بروز اختلاف است. همچنین شناسایی فواید مدارا و رفتار بر اساس آن، بنیان خانواده را محکم و زمینه کاهش اختلاف را فراهم میآورد.
وی با اشاره به معنای مدارا در لسان عرب اظهار کرد: در مجموع مدارا به معنای مهربانى كردن و نرمش و در زبان متداول به معناى جلب رضايت و برآورده كردن خواسته طرف مقابل است. موارد استعمال این واژه به معنای «خودداری» و «دفع کردن» رفتارهای بد دیگران با نرمخویی و رفتار سازگارانه است.
وی با اشاره به ویژگیهای خانواده مستحکم گفت: مقصود از تحکیم خانواده، فراگیری اصل اعتدال میان همگان، حاکمیت اخلاق و حفظ حقوق همه اعضاست. اگر هدف از برقراری زوجیت و تشکیل خانواده، به تعبیر قرآن، «به سکونت رسیدن اعضاست، لازم است که همه رفتارها و تعاملات در راستای تحقق این هدف باشد و منظور از تحکیم، به کمال رساندن همین سکونت است که با کمترین ظلم و تحقیر حتی یک عضو در خانواده، سازگار نیست.
ویژگی خانواده مستحکم
توحیدی نژاد عنوان کرد: براساس آموزههای اسلامی خانوادهای استحکام دارد که هر فرد در موقعیت واقعی خویش قرار گرفته و از جانب دیگران نیز مورد حمایت واقع میشود و انتقادها به شیوهای غیر مستقیم، موردی، فردی و منصفانه و تبادل عاطفی به شیوههای قلبی، کلامی و عملی انجام میگیرد.
این محقق حوزوی به تامین نیازهای عاطفی به عنوان دیگر نیازهای درون خانواده اشاره و عنوان کرد: تامین نیازهای عاطفی زن و شوهر از عوامل تحکیم خانواده است. برآورده شدن این نیازها در تداوم روابط بین زوجین نقش موثری دارد. امام صادق علیهالسلام میفرمايد: شوهر در رابطه با همسرش از سه چيز بي¬نياز نيست: سازگاري با او تا بدين وسيله سازگاري و محبت و عشق او را به خود جلب كند و خوشخویی با او و دلبری از او با آراستن خود براي وي و فراهم آوردن امكانات رفاهي او از این رو وقتى رابطه زن و شوهر بر اساس جذب يكديگر و ايجاد علاقه و محبّت باشد، اخلاق خانوادگى، رشد کرده و زمينه اختلاف و برخوردهاى نامناسب از بين مىرود، در نتيجه بنيان خانواده از آسیب فروپاشى مصون مىماند. به اعتقاد بسیاری از جامعه شناسان، ارضای نیازهای عاطفی مهمترین کارکردی است که میتواند بقای خانواده را در جوامع صنعتی جدید تبیین کند. بسیاری از افراد امنیت جسمی و روحی را در خانواده جستجو کرده و خانه را پناگاهی برای کشمکشها و درگیریهای بیرون از منزل میدانند.
تغافل
نویسنده پایاننامه«جایگاه رفق و مدارا در استحکام خانواده از منظر آیات و روایات» تغافل را محوریترین مصداق مدارا برشمرد و اظهار کرد:
«تغافل» از ریشه «غفل»؛ خود را به غفلت زدن، خویشتن را غافل وانمود کردن و چشمپوشی کردن معنا شده است این کلمه در لغت فارسی به معنای فراموش کردن، سهو و بیخبری، نادانی، بیپروایی، سهل انگاری، عدم اعتنا و سستی است از این رو
وی تاکید کرد: تغافل یعنی اینکه انسانها در برابر برخی از اشتباهاتی که از دیگران انجام میگیرد تغافل و چشمپوشی کند و خود را به غفلت بزند. این صفت از مصادیق مدارا است زیرا تغافل نیز نوعی رفتار سازگارانه برای دفع رفتار ناپسند طرف مقابل است.
توحیدینژاد به عفو به عنوان دیگر مصادیق مدارا اشاره و عنوان کرد: ريشه بسيارى از اختلافات و درگیریهاى خانوادگى كينهاى است كه زن و شوهر از يكديگر به دل مىگيرند و همین سبب بهوجود آمدن برخی درگیریهاى لفظى و تيرگى روابط خانوادگى مىشود، در حالى كه مىتوان با گذشت ريشه كينهها و اختلافات را خشکاند.
وی افزود: امام صادق علیهالسلام در تعریف عفو میفرمایند: معنی عفو آن است که هر گاه از کسی جرمی و تقصیری نسبت به تو واقع شود، پیِ او نروی و به او اظهار نکنی و از ظاهر و باطن فراموش کنی و زیادهتر از پیش به او احسان کنی.
توحیدی نژاد با اشاره به آثار مدارا در زندگی تصریح کرد:
بالاترین سرمایه انسان در زندگی، ایمان است و متون دینی یکی از راههای تکمیل و پایداری ایمان را مدارا میداند و در کلام معصومین علیهمالسلام به این اخلاق زیبا تأکید و سفارش شده است و بر سایر خصلتها برتری داده شده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:ملايمت و مهربانى با هيچ چيز همراه نشد جز اين كه آن را آراست و از هيچ چيز برداشته نشد، مگر اين كه آن را زشت كرد و هر كه بهرهاى از نرمخويى برده باشد، بهرهاى از خير دنيا و آخرت برده است.
وی تاکید کرد: پایداری ایمان از مهمترین آثار مدارا است از این رو تقویت ایمان به عنوان بنیادیترین رسالت دین که همه اهداف دنیوی و اخروی دین تنها از رهگذر آن قابل تحققاند، میتواند جزء راهکارهای اصلی تحکیم خانواده در نظر گرفته شود.
وسعت رزق
وی وسعت رزق را از دیگر برکات مدارا برشمرد و عنوان کرد: یکی از نیازهای ضروری و اساسی در زندگی، کسب روزی است و فقر عامل برخی انحراف دینی معرفی شده است و تنگدستی، انسان را به برخی کارهای زشت سوق می-دهد. امام على علیهالسلام فرمود:ضَرُورَةُ الْفَقْرِ تَبْعَثُ عَلَى فَظِيعِ [قَطْعِ] الْأَمْرِ؛ ضرورت و ناچاري، فقر و نداري آدمي را به كار زشت و رسوا وا ميدارد. فقر و نادارای باعث میشود که شخص از پایبندی به بعضی اصول اخلاقی مثل راستگویی، امانتداری و وفای به عهد دور کرده، او را به دروغ و تزویر مبتلا میکند.
توحیدینژاد با بیان اینکه پول موضوع بیشتر نزاعها در خانواده است بیان کرد: این امر به تدریج با عدم اجابت خواستههای مالی از طرف مسئول حانواده، زمینه را برای ابراز نارضایتی و ناسازگاری فراهم میسازد. کانون گرم خانواده و صفای آن با پول و شهرت ارتباط مستقیم ندارد، با محبت کردن به یکدیگر و با خود یاری میتوانند چنان صفا و ایمانی به عشق هم در دلها به وجود آورند که خروارها پول و ثروت جای آن را نگیرد.
وی با اشاره به نقش زن و شوهر در تحکیم مدارا اظهار کرد:
وقتی همسران از تفاوتهای همدیگر آگاهی داشته باشند، بهجای این که از تفاوتها احساس تنفر کنند، به آن بها میدهند. همین تفاوتهاست که باعث سازگاری آنان می-شود. اگر زن و مرد هر دو به طور مطلق شبیه هم بودند، آسیب پذیری آنان نیز به شدت شبیه یکدیگر بود؛ بنابراین وقتی با مشکلات رو به رو میشدند، سعی میکردند از یک روش به مقابله با آن برخیزند و از پیدا کردن راه حل مشکل باز میماندند.
این محقق با اشاره به عواقب عدم مدارا اظهار کرد: خانواده كانون انس و الفت است و بر اساس محبت و مودت بنا نهاده شده است. از عوامل مهم تحکیم و انسجام در زندگی زناشویی و داشتن فضایی آرام، وجود و شکل ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر است و تشکر هر کدام از زوجین دیگری را را به زندگی دلگرم و به ادامه کار مشتاقتر میکند.
وی تاکید کرد:
زن و شوهر بايد از خطاها و اشتباهات يكديگر گذشت كنند و عذر طرف مقابل را بپذيرند. امام صادق علیهالسلام فرمود: یکی از حقوق زن و شوهر در خانواده این است که:اِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَهَا؛ اگر زن از روی غفلت و ناآگاهی خطا و اشتباهی انجام دهد او را ببخشد. اين كار سبب دوستي و محبت ميان آنان ميشود و بر استحكام بنيان خانواده ميافزايد. افزون بر آن، فرزندان نيز روش صحيح زندگي و آداب برخورد با ديگران را از والدين خود ميآموزند.
یادآور میشود این پایان نامه در ۱۴۰ صفحه و در شش فصل تدوین شده است؛
فصل اول به بیان کلیات شامل بررسی لغوی و اصطلاحی واژگان کلیدی و ... پرداخته است.
در فصل دوم، ویژگی خانواده مستحکم،
فصل سوم مصادیق مدارا،
فصل چهارم آثارا مدارا،
فصل پنجم نقش اعضای خانواده در ایجاد مدارا
و فصل ششم عواقب عدم مدارا پرداخته شده است.
آیات ۲۱ سوره روم، آیه ۶ سوره تحریم، آیه ۱۳۲ سوره طه، آیه ۴۶ سوره کهف، آیه ۳۴ سوره نساء، آیه ۲۴ سوره طه آیات کلیدی مورد استفاده در این رساله است همچنین از روایات کتب منبع مانند اصول کافی و من لایحضر بیشترین بهره روایی برده شده است.