علم و حکمت در قرآن و حدیث

در این اثر، ارزش علم و عقل از دیدگاه اسلام در آیات قرآن و روایات شیعه و اهل سنّت، به صورت موضوعی گردآوری شده است.

در این اثر، ارزش علم و عقل از دیدگاه اسلام در آیات قرآن و روایات شیعه و اهل سنّت، به صورت موضوعی گردآوری شده است. کتاب، در هفت بخش نظم یافته است:

بخش نخست، دربارۀ دانش و مشتمل بر مباحثی دربارۀ حقیقت، فضیلت و آثار دانش و آنچه در انواع دانش ها آمده، می باشد.

بخش دوم، دربارۀ حکمت است و معنا، فضیلت، آثار و اساس حکمت، حکمت های جامع، ویژگی های حکیمان و مطالبی متنوع دربارۀ این موضوع را ارائه می کند.

بخش سوم، به مبادی شناخت و الهام، و اسباب معارف عقلی و قلبی پرداخته است.

بخش چهارم، ویژۀ موانع شناخت و اسباب رفع این موانع است.

بخش پنجم، به مباحثی در زمینۀ آموختن، وجوب، فضیلت و احکام آن و نیز آداب پرسیدن می پردازد.

بخش ششم، شامل مباحثی دربارۀ ضرورت، فضیلت و آداب آموزش و همچنین آداب پاسخ دادن به پرسش است.

فصل هفتم، ویژۀ عالِم است که فضیلت، آداب، ویژگی ها، حقوق و اقسام دانشمندان، همراه نمونه های خوب و بد آن را برای خواننده برشمرده است.

گزیده ها و ترجمه ها:

سیمای علم و حکمت، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه و تلخیص: عبدالهادی مسعودی، قم: دار الحدیث، چاپ اوّل، ۱۳۸۰هـ. ش، پالتویی، ۲۲۴ ص، فارسی؛

العلم و الحکمة فی الکتاب و السنّة، محمّد محمّدی ری شهری، قم: دار الحدیث، چاپ سوم، ۱۳۹۰ه‍ .ش، وزیری، ۵۶۴ ص، عربی؛

علم و حکمت، ترجمه العلم و الحکمة فی الکتاب و السنّة، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه: هیئت علمی مؤسسه امام منتظر، قم: مؤسسه امام منتظر، چاپ دوم، ۱۳۸۸ ش، وزیری، ۶۹۴ ص، اردو؛

Knowledge wisdom، ترجمه العلم و الحکمة فی الکتاب و السنّة، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه: گروه مترجمان، قم: مؤسسه امام منتظر، چاپ اوّل، ۱۳۸۳ ش / ۲۰۰۵ م، وزیری، ۶۲۰ ص، انگلیسی.

پيشگفتار

الحمد للّه رب العالمين والصلاة والسلام على عبده المصطفى محمّد

وآله الطاهرين وخيار صحابته أجمعين

در جهان امروز كه علم با همه پيشرفتهاى چشمگير و حيرت انگيز از حلّ مشكلات اساسى جامعه بشر عاجز مانده است ، آشنايى با ديدگاههاى اسلام در باره علم و معرفت مى تواند گامى بلند و مؤثر در ايجاد تحولى عظيم و سازنده و گره گشا باشد .

از آغاز تدوين حديث در تاريخ اسلام به دليل اهميتى كه اسلام براى علم و آگاهى قايل است ، همه جوامع حديثى بخشى را به طرح ديدگاههاى اين آيين آسمانى در باره علم و معرفت اختصاص داده اند؛ ليكن متاسفانه هنوز مجموعه اى كه نصوص اسلامى را در اين باره يكجا و مستقل به صورت موضوعى در اختيار پژوهشگران قرار دهد ، در ميان تأليفات اصحاب حديث يافت نمى شود .

كتابى كه در برابر شما است، چهارمين مجموعه مستقل از «موسوعة ميزان الحكمة» و حاصل تلاش سالها تتبع و تحقيق در باره علم و معرفت از ديدگاه اسلام است و براى نخستين بار نصوص اسلامى در اين زمينه را به صورت موضوعى در اختيار علاقمندان قرار مى دهد .

در اين كتاب تلاش شده با بهره گيرى از متن قرآن و احاديث اسلامى از طريق فريقين، ديدگاههاى اسلام در باره جايگاه علم و معرفت ، حقيقت علم ، آثار علم ، مبادى و موانع معرفت ، تعليم ، تعلّم و عالم به طور مبسوط به جهان علم و دانش عرضه شود .

گفتنى است براى تكميل مباحث مربوط به معرفت شناسى از ديدگاه قرآن و حديث، ملاحظه كتاب «العقل والجهل في الكتاب والسنة»[۱]پنجمين مجموعه موسوعة ميزان الحكمة نيز ضرورى است .

به اميد روزى كه همه دانش پژوهان در سراسر جهان بويژه دانشجويان علوم اسلامى، با بهره گيرى از رهنمودهاى اسلام و منوّر ساختن خود به نور علم و حكمت، ظلمت كده جهان را روشن سازند ، و دانش را از بردگى سرمايه داران و زورمداران رها ، و در خدمت انسانيت قرار دهند .

در پايان لازم مى بينم كه از همه برادران عزيز در مركز تحقيقات دارالحديث كه مرا در تأليف اين مجموعه ارزشمند يارى رساندند ، تشكّر كنم . بويژه از برادر فاضل وبزرگوار حجّة الإسلام والمسلمين شيخ رضا برنجكار كه مسؤوليّت گردآورى احاديث كتاب را به عهده داشته اند . خداوند در دنيا وآخرت به همه آنان جزاى خير دهد .

محمّد محمّدى رى شهرى

۱۹ ربيع الثانى ۱۴۱۸

[۱]اين كتاب در سه بخش : «العقل» ، «الجهل» و «الجاهلية» در سال «۱۳۷۸» منتشر شده است . .