وَ صَدَّقْتُمْ مِنْ رُسُلِهِ مَنْ مَضى ...
و همه فرستادگان پيشين را تصديق كرديد .
توضيح واژه ها
صَدَّقَ : باور كرد، تصديق كرد، پذيرفت .[۱]
مَضى : رفت، ترك كرد، سپرى كرد.[۲]
شرح
ويژگى ديگر امامان عليهم السلام ، پيروى عملى آنان از پيامبرانِ پيشين است و زائر ، در زيارت آنان ، عرض مى كند : شما با رفتار خود ، همه پيامبران گذشته را تصديق كرده ايد .
در اين كه اهل بيت عليهم السلام همه انبياى گذشته را تصديق كرده اند ، ترديدى نيست . بنا بر اين ، معناى اين جمله واضح است . ليكن در اين جا ، دو پرسش ، مطرح مى شود :
۱ . اين عبارت از «زيارت جامعه» ، چه ارتباطى به عبارت هاى پيشين دارد ؟
۲ . اين جمله ، چه هدفى را تعقيب مى كند و چه پيامى براى پيروان اهل بيت عليهم السلام در بر دارد ؟
با پاسخ به پرسش اوّل ، پاسخ سؤال دوم نيز روشن مى شود : يكى از شارحان فاضل «زيارت جامعه» ، گفته است : «بدون تعارف ، هر چه فكر كردم ، نتوانستم ربط اين جمله را با جمله قبلى بفهمم» . سپس ، توجيهى بسيار دور از ذهن را آورده است . ليكن به نظر مى رسد كه اين عبارت ، نه تنها با جمله قبلى ، بلكه با همه عبارت هاى گذشته زيارت ، مرتبط است ؛ زيرا اشاره است به اين آيه كه :
«ءَامَنَ الرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَمَلَئِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَقَالُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ .[۳]پيامبر [ خدا ] ، بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده ، ايمان آورده است و مؤمنان ، همگى به خدا و فرشتگان و كتاب ها و فرستادگانش ايمان آورده اند . [ گفتند : ]«ميان هيچ يك از فرستادگانشان ، فرق نمى گذاريم» ، و گفتند : «شنيديم و فرمان برديم . پروردگارا ! آمرزش تو را خواهانيم و بازگشت [ ما ] ، به سوى توست» » .
بنا بر اين ، عبارت «وَ صَدَّقتُم مَنْ رُسُلِهِ مَن مَضى» ، تصديق عملى همه پيامبران پيشين به وسيله اهل بيت عليهم السلام را بيان مى كند .
تصديق عملى پيامبران عليهم السلام
تصديق پيامبران ، گاه با گفتار است ، و گاه با گفتار و كردار . مقصود از جمله ياد شده در «زيارت جامعه» ، اين است كه اهل بيت عليهم السلام ، نه تنها با گفتار خود ، بلكه با عمل كردن به آنچه در عبارت هاى گذشته آمد ، نه تنها پيامبر خاتم ، بلكه همه پيامبران الهى را تصديق كرده اند . به ديگر سخن ، اهل بيت عليهم السلام ، با امر به معروف و نهى از منكر، جهاد ، شكيبايى و خشنودى خود ، سلسله به هم پيوسته پيامبران الهى را تصديق نموده اند و ثابت كرده اند كه همه پيامبران ، از سرچشمه وحى فرمان گرفته اند و ميان موعظه هاى ايشان ، هيچ گونه ناهمگونى اى وجود ندارد .
پيام اين عبارت براى پيروان اهل بيت عليهم السلام
پيام اين عبارت از زيارت براى پيروان اهل بيت عليهم السلام ، اين است كه هر كس بخواهد حقيقتا مؤمن به همه پيامبران باشد ، بايد مانند آنان عمل كند . اهل بيت عليهم السلام ، به همه پيروان خويش آموخته اند كه افزون بر اعتقاد به پيامبران گذشته ، بايد در مقام عمل، درس هاى ايشان را به كار ببندند و مكتب پيامبران را احيا كنند. همه پيامبران ، براى انسان سازى و برنمودن گنجينه هاى خِرد ، برانگيخته شده اند[۴]و هر اندازه كه بشر از عقل خويش ، بهره ببرد و عقل و ايمان را در هم بياميزد، به مكتب پيامبران ، نزديك تر شده است. رسيدن به مقام رضا و تسليم شدن در برابر قضاى الهى ، امتداد روش پيامبران است كه همه امامان عليهم السلام با كردار خود ، آن را ثابت كرده اند و پيروان ائمّه عليهم السلام نيز بايد در همان مسير ، گام بردارند. راه اهل بيت عليهم السلام ، همان راه انبياست .
[۱]«صدّقه : قبل قوله» (لسان العرب ، ج ۱۰ ، ص ۱۹۳) .
[۲]«مضى الشى ء : خلا و ذهب» (لسان العرب ، ج ۱۵ ، ص ۲۸۳) .
[۳]سوره بقره ، آيه ۲۸۵ .
[۴]و يثيروا لهم دفائن العقول (نهج البلاغة ، خطبه ۱) .
