سوگندهای قرآن

«مُقسَمٌ به»هاى قرآن در يك تقسيم بندى، دو دسته اند: خداى سبحان و مخلوقات او[۱]كه به اجمال به آنها اشاره مى شود:

الف - سوگند به خداوند

در قرآن كريم بارها به خداوند يا افعال و صفات الهى سوگند ياد شده است و برخى قرآن پژوهان آنها را در دو بخش سوگند به ذات و صفات گنجانده اند:

(تَاللَّهِ لَتُسَْلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ .[۲]

به خداوند سوگند ، از آنچه هماره افترا مى زديد ، بازخواست مى شويد) .

(فَوَ رَبِ  السَّمَآءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَآ أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ .[۳]

سوگند به پروردگار آسمان و زمين كه او حق است ؛ به همان سان كه شما سخن مى گوييد).

ب - سوگند به صفات و افعال فرشتگان

در چهار جاى قرآن به فرشتگان سوگند ياد شده است كه در چهار سوره صافّات، مرسلات، نازعات و ذاريات آمده اند:

(وَ الصَّفَّتِ صَفًّا .[۴]

سوگند به صف بستگان كه صف با شكوه بسته اند) .

(وَ الْمُرْسَلَتِ عُرْفًا .[۵]

سوگند به فرستادگان پى در پى) .

(وَ النَّزِعَتِ غَرْقًا .[۶]

سوگند به كَنندگان جان كه به سختى جان مى ستانند) .

(فَالْمُقَسِّمَتِ أَمْرًا .[۷]

پس تقسيم كنندگان امور) .

ج - سوگند به پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله

تنها در يك سوره با صراحت به آن حضرت سوگند ياد شده است:

(لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِى سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ .[۸]

سوگند به جان تو ، كه آنان در مستى شان سرگردان بودند) .

و در آيات ديگرى نيز به گونه اى غير صريح به آن حضرت سوگند ياد شده است:

(وَ شَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ .[۹]

سوگند به شاهد و شهادت داده شده) .

(لَآ أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ * وَ أَنتَ حِلُّ بِهَذَا الْبَلَدِ .[۱۰]

سوگند به اين شهر . و حال آن كه تو در اين شهر جاى دارى) .

د - سوگند به قرآن كريم

در پنج آيه، قرآن كريم، با كلمه «قرآن» و «كتاب»، مُقسَمٌ به قرار گرفته است:

(يس * وَ الْقُرْءَانِ الْحَكِيمِ .[۱۱]

يس . سوگند به قرآن حكيم) .

(حم * وَ الْكِتَبِ الْمُبِينِ .[۱۲]

حم . سوگند به كتاب روشنگر) .

(ق وَ الْقُرْءَانِ الْمَجِيدِ .[۱۳]

ق . سوگند به قرآن مجيد) .

(حم* وَ الْكِتَبِ الْمُبِينِ .[۱۴]

حم . سوگند به كتاب روشنگر) .

(ص وَ الْقُرْءَانِ ذِى الذِّكْرِ .[۱۵]

ص . سوگند به قرآنِ دارنده ذكر).

ه - سوگند به قيامت

(لَآ أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَمَةِ .[۱۶]

سوگند به روز قيامت) .

(وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ .[۱۷]

سوگند به روزِ وعده داده شده).

و - سوگند به نَفْس انسان

(وَ نَفْسٍ وَ مَا سَوَّلهَا .[۱۸]

سوگند به نفس و آن كه آن را ساخت) .

همچنين سوگند به عصر،[۱۹]قلم و آنچه مى نگارند،[۲۰]كتاب،[۲۱]اسبان مجاهدان،[۲۲]پدر و فرزند،[۲۳]آسمان و زمين،[۲۴]خورشيد و نور آن،[۲۵]روز و شب،[۲۶]سپيده صبح،[۲۷]غروب آفتاب،[۲۸]شب هاى دهگانه،[۲۹]ستاره،[۳۰]ماه،[۳۱]باد،[۳۲]ابر،[۳۳]شهر مكه،[۳۴]محل نزول وحى بر حضرت موسى،[۳۵]بيت معمور،[۳۶]دريا،[۳۷]كشتى،[۳۸]انجير و زيتون،[۳۹]شفع و وَتْر،[۴۰]تمام هستى[۴۱]و ... از ديگر قسم هاى قرآنى اند.