وَ اجْعَلْ يَقِينِي أَفْضَلَ الْيَقِينِ.[۱]
در تبیین معنای «افضل الیقین» به آثار فراوان یقین در زندگی اشاره و چهار اثر مهم آن را برشمردیم. پنجمین اثر یقین، شجاعت است. یقین انسان را به بالاترین مراتب شجاعت میرساند. شجاعت گاهی ذاتی است؛ گاهی در نتیجة قوّت ایمان و قوّت یقین است؛ و گاهی هم هر دو با هم ضمیمه میشوند که حالتی فوق العاده را رقم میزند.
اینجا سخن از شجاعت اکتسابی است که از طریق یقین برای انسان حاصل میشود. ابی بصیر میگوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم: تعریف یقین چیست؟ فرمود:
أَنْ لَا تَخَافَ مَعَ اللَّهِ شَيْئا.[۲]
یقین این است که انسان با اعتماد و معرفت به خدا، از هیچ چیز نترسد. کسی که خدا را میشناسد و میداند که تا او نخواهد هیچ اتفاقی نخواهد افتاد، جز خدا از هیچ چیز نمیترسد.
اگر تیغ عالم بجنبد ز جای نبُرّد رگی تا نخواهد خدای
از امیر مؤمنان علی علیه السلام نقل است که میفرماید:
إنّي وَاللَّهِ لَو لَقيتُهُم واحِداً وهُم طِلاعُ الأَرضِ كُلِّها، ما بالَيتُ ولَا استَوحَشتُ، وإنّي مِن ضَلالِهِمُ الَّذي هُم فيهِ وَالهُدَى الَّذي أنَا عَلَيهِ، لَعَلى بَصيرَةٍ مِن نَفسي ويَقينٍ مِن رَبّي وَ إِنِّي إِلَى لِقَاءِ اللَّهِ لَمُشْتَاق.[۳]
اگر من تنها به میدان بروم و دشمن همه زمین را فرا گرفته باشد، وحشت و باکی ندارم، من یقین دارم آنها بر باطل هستند و من بر راه هدایت. بعد حضرت استدلال میکنند که من خودم را خوب میشناسم و به خدایم یقین دارم.
انسان موقن به سبب بصیرت درونی و یقین الهی از هیچ چیز باکی ندارد. نمونه اعلای شجاعت در عصر ما امام خمینی ـ رضوان الله تعالی علیه ـ است که پس از ماجرای ۱۵خرداد میفرمودند آن روز دستگیری، آنهایی که من را گرفته بودند میترسیدند، اما من نمیترسیدم.
[۱]. الصحيفة السجادية، ص۹۲، الدعاء۲۰.
[۲]. الأصول الستة عشر، ص۳۱۱، كتاب مثنى بن الوليد الحناط (ط - دار الحديث).
[۳]. نهج البلاغة، نامه ۶۲.