حجت الاسلام والمسلمین سید حمید حسینی گفت: فضای مجازی و ارتباطات الکترونیکی می‌تواند دسترسی به کتاب را تسهیل کند و فرصت‌های بیشتری را برای انتشار و گسترش کتاب فراهم آورد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دارالحدیث به نقل از روابط عمومی دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، هم زمان با هفته پژوهش و به مناسبت این ایام گفتگویی با معاون پژوهشی دانشگاه قرآن و حدیثحجت الاسلام والمسلمین سید حمید حسینیانجام شده که از نظر خوانندگان محترم میگذرد.
فعالیت های معاونت پژوهشی دانشگاه قرآن و حدیث، آسیب هایی که تحقیق و پژوهش را تهدید می کند، شبکه های اجتماعی تهدید یا فرصت
* در هفته پژوهش قرار داریم. در ابتدا از برنامه ها و فعالیت‌های معاونت پژوهشی دانشگاه قرآن و حدیث قدری صحبت بفرمایید.
معاونت پژوهشی دانشگاه مثل سایر معاونت های پژوهشی در مراکز آموزش عالی وظایفی را بر عهده دارد که مهم ترین آنها تقویت جنبه های پژوهشی و توانمندی‌های علمی اعضای هیات علمی دانشگاه و حمایت از تحقیقات، تالیفات و تولید آثار علمی است. بحمدالله در سال‌ها و دوره‌های گذشته تلاش‌های فراوانی صورت پذیرفته و کتب و آثار علمی فاخر و ارزشمندی که بسیاری از آنها به عنوان متون درسی در دانشگاه های کشور مورد توجه قرار گرفته در این معاونت تولید شده و در حال تولید است.
نشریات علمی بخش دیگری از فعالیت های معاونت پژوهشی دانشگاه است. در این مدت تلاش ما این بوده که نشریات موجود ساماندهی شده و ارتقاء پیدا کند و زمینه ای برای انتشار نشریات علمی جدید در مجموعه فراهم گردد.
در بخش‌های دیگری چون همایش‌ها، نشست‌های علمی و روابط پژوهشی با دیگر دانشگاه‌ها نیز اقداماتی انجام و ارتباطاتی ایجاد شده است. با وجود موانع و محدودیت‌های موجود، برای برگزاری نشست‌های علمی پژوهشی ویژه دانشجویان و اساتید و برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی ویژه دانشجویان و اساتید نیز به صورت جدا گانه برنامه ریزی شده و برخی از آن ها اجرا شده است. از آنجا که موضوع پایان‌نامه‌ها در دانشگاه قرآن و حدیث بر عهده معاونت پژوهشی قرار گرفته، در این مدت تلاش‌هایی را برای ساماندهی و بهینه ساختن فرایندهای آن و تدوین و بازنگری آیین نامه‌ها و ضوابط مورد نیاز نگارش پایان نامه و فرایندهای مربوط به تصویب موضوعات تا دفاع از پایان‌نامه را در دستور کار قرار دادیم تا شرایط بهتری برای دانشجویان فراهم شود.
یکی دیگر از برنامه‌هایی که در حال پیگیری آن هستیم، راه اندازی صفحات خاص معاونت پژوهشی در پایگاه اینترنتی دانشگاه است تا ان شاء الله مرجعی برای دسترسی دانشجویان و سایر علاقه‌مندان تحقیقات علوم اسلامی و محل عرضه محصولات، متون، کتب، پایان‌نامه‌های تولیدی دانشگاه، آیین‌نامه‌ها و فرایندهای اداری مورد نیاز پژوهشگران و اساتید و دانشجویان باشد که امیدواریم آن هم به زودی به نتیجه برسد.
ارتقای کلاس‌های روش تحقیق
* مهم‌ترین راه‌کارهای تشویق دانشجویان به امر تحقیق و پژوهش چیست؟
برای تشویق دانشجویان به پژوهش زمینه‌ها و برنامه‌های متعددی لازم است که بخش عمده آن به روش‌های آموزشی و نوع تعامل معلمان و اساتید با دانش‌آموزان و دانشجویان باز می‌گردد. چرا که اگر از ابتدا مبنای تعلیم و تربیت ما توجه به شکوفایی خلاقیت دانش‌آموزان و دانشجویان و تشویق آنان به کشف مطالب و نوآوری باشد، توانمندی و جرأت کار علمی را در آنان ایجاد خواهیم کرد. با این حال در شرایط موجود و برای ارتقای دانشجویانی که با روش‌های سنتی و غیر خلاقانه رشد کرده‌اند نیز باید برنامه‌هایی داشت.
یکی از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه ارتقای کلاس‌های روش تحقیق است که به عنوان واحد درسی موظف در دانشگاه بارائه می‌شود. ساماندهی فرایندهای مربوط به اقدامات پژوهشی از جمله نگارش مقالات، انتشارات آن در نشریات و تدوین پایان‌نامه‌ها نیز از جمله اقداماتی است که باید انجام پذیرد تا شرایط برای تحقیقات دانشجویان آماده‌تر و آسان‌تر باشد.
علاوه بر آن برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌هایی که توانمندی دانشجویان را در زمینه‌های پژوهشی ارتقا دهد نیز می‌تواند آنها را نسبت به تحقیقات علمی تشویق و ترغیب کند. امیدوارم در آینده شاهد برگزاری بیشتر مسابقات، جشنواره‌ها، همایش‌ها و دیگر فعالیت‌هایی باشیم که در این زمینه تاثیرگذار باشد و مشارکت بیشتر دانشجویان را جلب کند.
بسیاری از پژوهش‌ها از کمبود مطالعه دانشجویان رنج می‌برد
* از نظر شما مهم‌ترین آسیب‌هایی که تحقیق و پژوهش را تهدید می‌کند چه مواردی هستند؟
آسیب‌های پژوهشی متعدد است ولی شاید بتوانیم در یک دسته‌بندی کلی آنها را به آسیب‌های روشی، آسیب‌های محتوایی و آسیب های اخلاقی تقسیم کنیم.
یکی از مشکلات جدی که در برابر پژوهش دانشجویان قرار دارد تسلط نداشتن آنها بر روش تحقیق است و این موضوع باعث می‌شود بسیاری از زحمات و تلاش‌های فراوان آنها هدر برود. یعنی با آنکه دانشجو تلاش خودش را انجام می‌کند اما این تلاش‌ها کمتر نتیجه می‌دهد و خروجی ندارد. در حالی که اگر با روش درست تحقیق و مراحل علمی آن آشنا باشند بسیاری از کارها تسهیل می‌شود و موانع فراوانی از سر راه آنها برداشته می‌شود.
در بخش محتوایی نیز آسیب‌هایی جدی وجود دارد که عمده آن به تسلط نداشتن بر موضوع، پیشینه و ادبیات آن باز می‌گردد. یعنی بسیاری از پژوهش‌های از کمبود مطالعه دانشجویان رنج می‌برد و از این ناحیه دچار مشکل می‌شود در حالی که اگر دانشجو قبل از ورود به عرصه تحقیق فرصتی را برای مطالعه مقالات و تحقیقات مشابه و قبلی قرار می‌داد و پیشینه و ادبیات را به خوبی در اختیار می گرفت نتیجه و محصول کار به مراتب بهتر و همراه با نو آوری و دستاوردهای جدید بود.
در جنبه‌های اخلاق پژوهش نیز آسیب‌هایی جدی وجود دارد که متاسفانه با گسترش فناوری اطلاعات و ابزارهای جدید سرقت اطلاعات، رونویسی‌های بی‌ضابطه و بهره‌برداری‌های نادرست از محصول کار دیگران، امروز شاهد گسترش این آسیب هستیم و این امر باعث شده دانشجو به‌جای اینکه به توان و دانش و تلاش خودش تکیه کند از طریق جستجو و انتقال اطلاعات دیگران تصور کند کاری پژوهشی ارائه کرده و این شرایط ضربه‌هایی جدی به تحقیقات علمی وارد کرده که امیدواریم با تقویت روحیه‌های اخلاقی و احساس تعهد بیشتر نسبت به ارزش علم و پژوهش و زحمات دیگران، شاهد کاهش این آسیب‌ها باشیم.
آسیب دیگری را هم به‌صورت جداگانه در این زمانه شاهدیم که آن آسیب‌های سه‌گانه یاد شده را تشدید می‌کند و آن پایین آمدن حوصله افراد در مطالعه، مخصوصاً مطالعه متون طولانی است. یکی از دلایل تشدید این مشکل، رواج شبکه‌های اجتماعی و عادت افراد به مطالعه متون کوتاه یا تصاویر است. این عادت باعث شده وقتی با متنی طولانی یا مقاله‌ای علمی مواجه می‌شوند از خواندن آن احساس خستگی می کنند و آن را پیگیری نمی‌کنند. در نتیجه، کیفیت و عمق تحقیقات به شدت کاهش پیدا کرده است. لذا باید تلاش کنیم روحیه مطالعه و حوصله و تمرکز برای مطالعه را در خودمان تقویت کنیم تا شاهد تحقیقات عمیق‌تر و بهتری باشیم.
در مجموع نگاهم به شبکه‌های اجتماعی مثبت است
* با توجه به اینکه به موضوع شبکه‌های مجازی اشاره کردید، این پرسش به ذهن می‌رسد که آیا می‌توانیم این شبکه‌ها را تهدیدی برای تحقیق و پژوهش بدانیم؟
این شبکه‌ها ابزارهایی هستند برای انتقال اطلاعات و ایجاد ارتباطات سریع‌تر و گسترده‌تر و بسته به اهدافی که برای استفاده از این ابزار در نظر می‌گیریم می‌توانند فرصت یا تهدید باشند؛ مهم این است که بتوانیم آنها را مدیریت کنیم و با استفاده صحیح و به‌جا حتی بسیاری از این تهدید ها را به فرصت تبدیل کنیم.
تا زمانی که نگاه ما به شبکه‌های اجتماعی نگاه سرگرمی باشد و ما تنها مصرف‌کننده مطالب پراکنده یا کپی کننده مطالب دیگران باشیم، طبیعتاً آسیب و ضرر این شبکه‌ها بیش از فایده آنها خواهد بود و تمرکز ما و عمق کارهای علمی ما را کاهش می‌دهند و در نتیجه پژوهش را تضعیف می‌کنند، اما اگر همین ابزارها را مدیریت کنیم و آنچه باعث اتلاف وقت در این شبکه‌ها می‌شود را حذف کنیم و ارتباطاتی که فراهم می‌آید را به ارتباطات علمی و پژوهشی سوق دهیم، می‌توانیم فواید علمی و پژوهشی فراوانی از این طریق به‌دست آوریم.
این روزها شاهدیم که گروه‌ها، کانال‌ها و صفحات خوبی برای مطالعات گروهی، مباحثات علمی و برای تبادل نظر در موضوعات جدی و مفید در این شبکه‌ها شکل می‌گیرد. طبیعتاً اگر با این رویکر از این شبکه‌ها استفاده کنیم، فرصت‌های بزرگی در اختیار ما و اهداف پژوهشی ما قرار خواهد گرفت و به دسترسی آسان‌تر به اطلاعات و تضارب آرای بیشتر کمک خواهد کرد. بدون تردید آشنایی با دیدگاه‌های متفاوت ذهن را بازتر می‌کند و دقت و نکته‌سنجی‌های آن را افزایش خواهد داد.
در مجموع من نگاهم به شبکه‌های اجتماعی مثبت است و تصور می‌کنم اگر فرهنگ استفاده از این ابزارها را به‌تدریج بیاموزیم و نهادینه کنیم، ان شاءالله برکات بسیار زیادی در گسترش آگاهی‌های ما و افزایش ارتباطات علمی و انسانی ما خواهد داشت.
* آیا میزان استفاده از شبکه‌های مجازی را می‌توان به سرانه مطالعه کشور افزود؟
این موضوع هم وابسته به نوع استفاده از این شبکه‌ها است. آن چیزی که امروز شاهدیم که عمدتاً استفاده‌های پراکنده و تفریحی و سرگرمی و امثال اینهاست، آن را نمی‌شود در آمار مطالعه به حساب آورد اما اگر منظورتان استفاده‌های هدفمند و با برنامه‌ای است که برخی از افراد از این شبکه‌ها دارند و برنامه‌های علمی و مطالعاتی بسیار مفیدی را در این شبکه ها تعریف و پیگیری می کنند، حتماً این نوع استفاده‌ها جزو آمار مطالعات بسیار خوب به حساب می‌آید.
کتاب همیشه جایگاه خودش را حفظ خواهد کرد
* شما فکر می‌کنید شبکه‌های اجتماعی می‌تواند نشر کتاب را به حاشیه ببرد؟
کتاب همیشه جایگاه خودش را حفظ خواهد کرد. فضای مجازی و ارتباطات الکترونیکی می‌تواند دسترسی به کتاب را تسهیل کند و فرصت‌های بیشتری را برای انتشار و گسترش کتاب فراهم آورد، اما هیچ وقت نمی‌تواند کتاب را حذف کند و جایگزینی برای آن به حساب آید.
* در پایان اگر توصیه‌ای به دانشجویان دارید بفرمایید:
همه ما باید توجه داشته باشیم که رمز اصلی پیشرفت، موفقیت و اقتدار در هر زمینه‌ای به تحقیقات علمی وابسته است. لذا باید توجه و اهتمام بیشتری نسبت به موضوع پژوهش داشته باشیم و جهت‌گیری و حاصل تمامی آموزش‌ها و فعالیت‌های علمی و فرهنگی خود را دست‌یابی به تحقیقات بیشتر و تولید علم قرار دهیم.
دانشجویان ما باید بدانند که آینده علمی خودشان، کشورشان و موفقیت‌های بیشتر مکتب و مجموعه‌ای که به آن علاقه‌مند هستند و برای توفیق آن تلاش می‌کنند به تلاش‌های علمی وابسته است. توجه به این نکته و دقت در اینکه تمام موفقیت‌های کشورهای پیشرفته تنها با تکیه بر تحقیقات علمی به‌دست آمده، اهتمام ما را نسبت به این موضوع بیشتر خواهد کرد.
امیدوارم دانشجویان خوب ما که با نیت‌های خالص برای تعظیم شعائر و فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی تلاش می‌کنند، با شناخت اولویت و اهمیت بیشتر فعالیت‌های علمی و پژوهشی، در این زمینه نیز سرمایه‌گذاری کنند تا ان شاء الله در آینده شاهد اعتلای بیش از پیش علوم و معارف قرآن و اهل بیت (علیهم‌السلام) باشیم.
