بازيابی منابع تفسير قمی

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : محمد کاظم رحمان ستایش
پديدآورنده : روح الله شهیدی

چکیده :

يکی از مهم ترين ويژگی های ميراث شيعه، مکتوب بودن آن است. احاديث ولوی و نبوی از زمان صدور از رهگذر کتاب ها و اصول شيعيان به نسل های پسين منتقل می شد، تا اينکه از سوی نويسندگان جوامع حديثی، به‌ويژه صاحبان کتب اربعه، تدوين و تبويبی منقّح يافت و از آن زمان، منابع و مصادرِ کهن اندک اندک به دست فراموشی سپرده شد. امروزه نيز از راه های گونه گون، به‌ويژه استفاده از فهارس نجاشی و طوسی و... می توان اين مصادر کهن را بازسازی کرد. پژوهش پيش رو با استفاده از اين راهکار، منابع تفسير قمی را بازسازی کرده است. اين تفسير يکی از مهم ترين منابع تفسير مأثور شيعه است، با وجود اين، در انتساب تفسير موجود به علی بن ابراهيم، چند و چون هايی وجود دارد. در اين مقال کوشيده ايم با استفاده از نتايج بازسازی منابع، مناطق دريافت آن ها، اعتبار برخی مآخذ کتاب و نويسندگان آن ها از ديدگاه رجاليان متقدم و خط مشی فکری نويسنده تا حدودی روشن گردد و قراينی دقيق تر برای بررسی انتساب تفسير موجود و شناخت نويسندۀ اصلی آن به دست داده شود.