پیامبر(ص)، امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و... شهادت امام حسین(ع) را پیشگویی کرده بودند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و فاطمه زهرا علیهاالسلام و نیز همسران و یاران پیامبر خدا صلی الله علیه و آله (با واسطه) ، مكرّر ، شهادت امام حسین علیه السلام را پیشگویی كرده اند . همچنین امام علی علیه السلام در دوران خلافت خود ، بارها از شهادت ایشان ، خبر داده است . امام حسن علیه السلام نیز با این جمله از شهادت برادر بزرگوار خود ، خبر داده است :
لَا یومَ كَیومِكَ یا أبا عَبدِاللّهِ ![۱]روزی همانند روز [كشته شدن] تو نیست ، ای ابا عبد اللّه !
این گزارش ها[۲]، افزون بر پیشگویی های فراوانی است كه خودِ امام حسین علیه السلام از شهادتش داشته است .
در این پیشگویی ها ، علاوه بر شهادت امام علیه السلام ، جزئیات مربوط به برخی حوادث و شرایط آن ، مانند : زمان و مكان شهادت ، شركت كنندگان در قتل و سران آنها، و كسانی كه از یاری وی امتناع می ورزند ، نیز دیده می شود .
در باره این پیشگویی ها چند نكته قابل توجّه است :
۱ . قطعیت صدور
شمار اخبار و احادیث مربوط به پیشگویی حادثه كربلا ، به اندازه ای است كه هر پژوهشگر باانصافی ، به صدور آنها از پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام اطمینان می یابد ، هر چند نسبت به برخی از جزئیات ، یقین حاصل نشود .
۲ . اساس پیشگویی ها
منبع پیشگویی های مربوط به شهادت امام حسین علیه السلام ، همان كلام پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و به طبع ، متّكی بر اِخبار و تعلیم خداوند متعال است و دیگران ، تصریح كرده باشند یا نه ، اصل خبر را از پیامبر صلی الله علیه و آله دریافت كرده اند .
۳ . آگاهی امام حسین علیه السلام از نتیجه قیام
تأمّل در این احادیث ، هر گونه تردید را در باره این كه امام حسین علیه السلام با علم و آگاهی ، مسیر شهادت را انتخاب كرده ، از بین می برد ؛ امّا پاسخ به این پرسش كه : «چرا امام علیه السلام با این كه می دانست شهید می شود ، قیام كرد؟» ، در تبیین دلایل قیام ایشان ، خواهد آمد .
۴ . منافات نداشتنِ تقدیر، با اراده انسان
از برخی از احادیث ، استفاده می شود كه شهادت امام علیه السلام ، از مقدّرات حتمی خداوند بوده است ، به گونه ای كه وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله با جبرئیل علیه السلام مشورت می كند و از او در باره درخواست از خداوند برای تغییر این تقدیر می پرسد ، جبرئیل، پاسخ منفی می دهد و می گوید :
لِأَنَّهُ أمرٌ قَد كَتَبَهُ اللّهُ .[۳][چنین مكن ؛] زیرا این، فرمانی است كه خداوند ، آن را نوشته [و حتمی ساخته ]است . در این جا ، این پرسش، قابل طرح است كه : اگر شهادت امام حسین علیه السلام ، تقدیر حتمی خداوند است و بارها پیشگویی شده ، قاتلان ، چه تقصیری دارند؟
پاسخ ، این است كه : اوّلاً ، این حدیث ، از نظر سند ، اعتبار ندارد . ثانیا با فرض درست بودن سند هم ، بر اساس آموزه های اسلامی ، آنچه در جهانْ پدید می آید ، بر اساس تقدیر الهی است ؛ امّا تقدیر حق تعالی ، با اراده انسان ، منافاتی ندارد ؛ بلكه اراده و آزادی انسان نیز به تقدیر خداوند منّان است .
بنا بر این ، مقصود از این كه شهادت امام علیه السلام ، مكتوب و مقدّر و قطعی است ، این است كه خداوند متعال می داند كه این حادثه ، به سبب سوء استفاده جمعی نابه كار از اختیارشان ، حتما اتّفاق خواهد افتاد و بر اساس سنّت تغییرناپذیر آفرینش ، گریزی از آن نیست .[۴]
[۲]در دعايى كه از امام عسكرى عليه السلام براى روز تولّد امام حسين عليه السلام رسيده ، مى خوانيم : «اللّهُمَّ إنّى أسأَلُكَ بِحَقِّ المَولودِ فى هذَا اليَومِ ، المَوعودِ بِشَهادَتِهِ قَبلَ استِهلالِهِ و وِلادَتِهِ ؛ خدايا! تو را مى خوانيم ، به حقّ به دنيا آمده در اين روز كه قبل از زاده شدن و به دنيا آمدنش ، وعده شهادتش داده شد ...» (مصباح المتهجّد : ص ۸۲۶) .
[۴]براى توضيح بيشتر در اين زمينه ، ر . ك : دانش نامه عقايد اسلامى : ج ۸ (بخش دوم : عدالت و قضا و قدر) .
