(۳)
جایگاه و منزلت حضرت زهرا(س) از دیدگاه اهل سنّت
شعبانپور، مهناز
كارشناسى ارشد الهیات و معارف اسلامى
مركز تربیت مدرّس حوزه علمیه قم
استاد راهنما: دكتر آیینهوند، صادق
استاد مشاور: دكتر بهشتى، احمد
۱۳۷۳
۲۳۵ صفحه
در این پایاننامه، شمّه اى از مناقب بىشمار حضرت زهراعلیها السلام و قطرهاى از دریاى بىكران فضایل ایشان، با استفاده از روایات موثّق و احادیث متواتر و آیات قرآن مجید آمده است. روش نگارنده در بررسى و تحقیق درباره جایگاه و منزلت حضرت از دیدگاه اهل سنّت، یك روش تاریخى است و از آنجا كه جریانات مربوط به زندگى آن حضرت در روایات و احادیث واضح و با صراحت بیشترى بیان شده است، از اینرو، در بخش اوّل، ابتدا به كتب روایى و منابع دسته اوّل - كه اكثراً به صورت متون عربى است - مراجعه نموده و احادیثى را كه به طور مستقیم و غیرمستقیم مربوط به حضرت زهرا(س) مىشده، جمعآورى كرده و سپس، آنها را با رعایت ترتیب مراحل مختلف زندگى آن حضرت، دستهبندى كرده و مباحث تحقیق را بر اساس آنها تنظیم كرده است. وى در مرحله بعد، احادیث را جداگانه معنا كرده و توضیحات لازم را داده و در ضمن آن به كتب شیعه نیز مراجعه نموده است تا دیدگاهها و اقوال را مقایسه كند و موارد تشابه و اختلافات آنها را بررسى نماید و در مواردى كه احساس ضرورت كرده، با توجّه به سند تاریخى محكم، نقدى بر این دیدگاهها ارائه كرده است. در مرحله سوم، چون بخش دوم مربوط به فضائل حضرت است و فصل عمده آن، تحت عنوان «زهراعلیها السلام در آیات» است، نگارنده آیاتى را كه در شأن و منزلت حضرت زهراعلیها السلام بوده، فیشبردارى كرده، سپس به كتب تفسیرى بزرگان اهل سنّت مراجعه كرده، مطالب آنها را جمعآورى نموده و از مجموع نظریات و اقوال آنها، نظر نهایى و ثابتى اخذ كرده و در جایى كه با اقوالى كه نیازمند نقد و ارزیابى بوده، روبهرو شده، سعى كرده از كتب تفسیرى اهل سنّت استفاده نماید و در مواردى به ندرت، به كتب تفسیرى شیعه نیز مراجعه كرده است. این مرحله، از سه بخش تشكیل یافته است: بخش اوّل، تحت عنوان «زندگانى حضرت زهراعلیها السلام» است كه داراى یازده فصل است: فصل اوّل، موقعیت و وضعیت خانوادگى آن حضرت مورد بحث و بررسى قرار گرفته كه شامل مطالبى تحت عنوانهاى: تجارت و ازدواج، وضعیت خانوادگى حضرت خدیجهعلیها السلام، و سن حضرت خدیجه هنگام ازدواج با رسول خداست. در فصل دوم، تحت عنوان «ولادت حضرت زهراعلیها السلام»، ابتدا مطالبى درباره قانون وراثت و تأثیر آن در نوزاد آمده و سپس، كیفیت تكوین آن حضرت از دریچه روایات، مورد بررسى و توجّه قرار گرفته، و بحثهایى از قبیل مكان و زمان تولّد آن حضرت و اقوال موجود در این باب، بررسى شده است. فصل سوم، درباره نامهاى حضرت زهراعلیها السلام و كنیه اوست. فصل چهارم، مطالبى درباره تربیت فاطمهعلیها السلام و تأثیر وراثت و آموزش و فرهنگ و محیط اجتماعى خانواده رسول خدا آمده است. فصل پنجم، بررسى تاریخى برههاى از زندگى فاطمه زهراعلیها السلام است كه در شعب ابوطالب به سر مىبرده است. فصل ششم، به ازدواج حضرت و نحوه خواستگارى از او، تعداد خواستگاران و ازدواج فاطمهعلیها السلام با علىعلیه السلام و مقدار مهریه آن حضرت است. در فصل هفتم با عنوان «فرزندان حضرت زهراعلیها السلام»، خلاصهاى درباره ولادت و زندگى فرزندان آن حضرت آورده شده است. فصل هشتم، به بررسى نقش اجتماعى و سیاسى فاطمهعلیها السلام پرداخته و درباره نقش آن حضرت در هجرت به مدینه و جنگها و سایر فعّالیتهاى اجتماعى ایشان بحث شده است. فصل نهم با ذكر تسبیحات آن حضرت، داستان چگونگى آموزش آن به حضرت توسّط رسول خدا بیان شده است. فصل دهم تحت عنوان «تهمت تجدیدِ فراش حضرت علىعلیه السلام»، بعضى از اقوال و احادیث در مورد این موضوع، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. فصل یازدهم، در باب شهادت صدیقه طاهره و وصیتش و اقوال موجود درباره مدّت عمر ایشان و همچنین كیفیت غسل، تدفین و تكفین او مطالبى آمده است. بخش دوم با عنوان «فضایل حضرت زهراعلیها السلام» شامل سه فصل است: فصل اوّل به ویژگىهاى حضرت از قبیل شباهت او به پدر بزرگوارش توضیح داده شده است. فصل دوم، به بحث درباره آیات نازل شده در شأن آن حضرت پرداخته است. فصل سوم تحت عنوان «زهراعلیها السلام در روایات» است. از میان احادیث فراوانى كه درباره شخصیت آن حضرت است، هفت روایت مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. بخش سوم با عنوان «مبارزات سیاسى حضرت زهراعلیها السلام» شامل پنج فصل است. فصل اوّل به بیان رحلت رسول خدا پرداخته است. فصل دوم، بیان ماجراى سقیفه و ارزیابى آن بیعتگیرى و تأثیرش در آینده اسلام مورد بررسى قرار گرفته است. در فصل سوم، جریان فدك و ذكر موقعیت جغرافیایى آن و احادیث در باب غصب فدك، مورد نقد و ارزیابى قرار گرفته است. در فصل چهارم، خطبه حضرت زهراعلیها السلام با ترجمه آن آمده و مقدارى از بحثهاى قبل، در این بخش به تناسب، دوباره بیان شده است. در فصل پنجم، تحت عنوان «زهراعلیها السلام و فلسفه احكام اسلام»، با توجّه به خطبه آن حضرت، پانزده حكم از احكام اسلامى بیان شده است.
