(7)
روش های تعلیم در قرآن کریم و سنت
برومند، سیدمهدی
کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث
دانشکدۀاصول دین
استاد راهنما: دکتر نقیپورفر، ولی الله
استاد مشاور: دکتر عابدی، احمد
1378
377 ص
نگارنده در این نوشتار، اصول، مبانی و کلیات روش‌ها و فنون تدریس و تعلیم در نظام آموزشی اسلامی را بر اساس منابع قرآن و حدیث مورد پژوهش و تحقیق قرار داد و مطالب و موضوعات را در دو فصل و هفت بخش تنظیم و ارائه کرده است.فصل اول، مشتمل بر چهار بخش، به طرح مباحث کلی و تعریف و تبیین موضوع میپردازد. این فصل در چهار بخش، اصل مسئله، ضرورت تحقیق، سؤالات، اهداف و فرضیهها، و روش، پیشینه و محدودیت‌های تحقیق را بررسی میکند.فصل دوم به بخش عمده یافتههای تحقیق دربارۀموضوع اصلی اختصاص دارد در این فصل ابتدا چند موضوع مهم مطرح شده است و سپس در بخش دوم، و روش‌های کلی تعلیمی در شاخههای مستقیم و غیر مستقیم مورد بحث قرار گرفته است. بخش سوم نیز به طور مشروح، فنون خُرد تعلیم را با توجه به اهداف آموزشی ذیل تقسیمات سهگانه حیطههای عاطفی، شناختی و روانی - حرکتی پیش کشیده و معرفی نموده است. هر کدام از حوزههای مذکور به خودی خود، دارای تقسیمات و انشعاباتی است و انواع متعدد دیگری را در بر میگیرد.در سیر نگارش تمامی مطالب، تلاش نگارنده این بوده است مصادیق و دیدگاه‌های آموزشی اسلام را با نگاه خاص علوم قرآنی عرضه کند. به عنوان مثال، در بخش دوم از فصل دوم، انواع روش‌های تعلیم را از این دیدگاه بررسی کرده است. از دیدگاه مستقیم، روش‌هایی از قبیل سخنرانی، گفت و گو، پرسش و پاسخ، مباحثه، مجادله - که البته منظور مجادله به نحو احسن است و با مناظرۀتشابهها و تفاوت‌هایی نیز دارد - مهم شمرده میشوند. روش‌های غیر مستقیم نیز به دو گونه روش‌های مشاهدهای و اکتشافی تقسیم میگردند. روش‌های مشاهدهای شامل روش نمایشی، ایفای نقش، خطاب غیرمستقیم بیانی، خطاب غیرمستقیم عملی و تقلید از الگوست. روش‌های اکتشافی نیز عبارتاند از: روش مقایسهای، روش تمثیل، روش قصهگویی و روش خودآموزی از طریق خودآزمونی.نویسنده در بخش سوم نیز در حیطۀروش و فن مربوط به عاطفه و احساس مراحلی را ذکر کرده است که عبارتاند از: استفاده از هنر در تعلیم، رعایت اصل تدریج، اصل عدم سختگیری، زمان آموزش و یادگیری، اراده، انگیزه، راهکارهایی برای جلب مشارکت ارادی فراگیر، راهکارهایی برای جلب مشارکت غیر ارادی فراگیر.
