علی اکبر فرزند امام حسین(ع)

علی اکبر فرزند امام حسین(ع)

شهید برجسته کربلا

علی اکبر علیه السلام ، بزرگ ترین پسر امام حسین علیه السلام بود[۱]که از نظر صورت و سیرت و سخن گفتن ، به حدّی شبیه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله بود که هر کس شوق دیدار پیامبر صلی الله علیه و آله را داشت ، به او می نگریست ، چنان که پدر بزرگوارش ، طبق نقلی ، هنگام رفتن وی به میدان نبرد ، فرمود :

اللَّهُمَّ اشهَد عَلى هؤُلاءِ القَومِ‌، فَقَد بَرَزَ إلَيهِم غُلامٌ أشبَهُ النّاسِ خَلقاً وخُلُقاً ومَنطِقاً بِرَسولِكَ مُحَمّدٍ صلى اللَّه عليه و آله، كُنّا إذَا اشتَقنا إلى وَجهِ رَسولِكَ نَظَرنا إلى وَجهِه

(مقتل الحسين عليه السلام، خوارزمى: ج ۲ ص ۳۰)

خداوندا ! گواه باش که جوانی برای جنگ با آنان می رود که شبیه ترینِ مردم به پیامبرت از جهت صورت و سیرت و سخن گفتن است و ما هرگاه مشتاق دیدار پیامبر تو می شدیم ، به او نگاه می کردیم .

علی اکبر علیه السلام در واقعه عاشورا ، از ارکان سپاه امام علیه السلام به شمار می رفت .[۲]تأکید او بر حق مداری و دفاع از حق تا ایثار جان ، هنگام شنیدن خبر به شهادت رسیدن خود در مسیر کربلا از پدر بزرگوارش ،[۳]اذان گفتن برای اقامه جماعت به امامت حسین علیه السلام در جریان برخورد سپاه حُر با کاروان امام علیه السلام ،[۴]بر عهده گرفتن مسئولیت آب رسانی به خیمه ها در شب عاشورا[۵]و همچنین داوطلب شدن ایشان برای شهادت پیش از دیگر بنی هاشم ، بنا بر نقل مشهور ،[۶]از ویژگی های این فرزند برومند سید الشهدا علیه السلام است .

در «زیارت ناحیه مقدّسه» ، خطاب به او آمده است :

السَّلامُ عَلَيكَ يا أوَّلَ قَتيلٍ مِن نَسلِ خَيرِ سَليلٍ مِن سُلالَةِ إبراهيمَ الخَليلِ‌، صَلَّى اللَّهُ عَلَيكَ وعَلى أبيكَ‌، إذ قالَ فيكَ‌: قَتَلَ اللَّهُ قَوماً قَتَلوكَ‌، يا بُنَيَّ ما أجرَأَهُم عَلَى الرَّحمنِ وعَلَى انتِهاكِ حُرمَةِ الرَّسولِ‌! عَلَى الدُّنيا بَعدَكَ العَفا.

الأقبال: ج ۳ ص ۷۳

سلام بر تو ، ای نخستین کشته از تبار بهترین بازمانده از نسلِ ابراهیم خلیل ![۷]درود خدا بر تو و بر پدرت ، آن گاه که در باره ات فرمود : «خدا ، بکشد آن گروهی را که تو را کشت . پسرم ! چه جرئتی بر خدای مهربان کردند . و چه جسارتی در هتک حرمت پیامبر ! پس از تو ، خاک بر سرِ دنیا !» .

گویی که من (زائر) ، در نزد تو هستم و تو (علی اکبر علیه السلام ) به کافران می گویی :

من علی ، پسر حسین بن علی ام .          به خانه خدا سوگند که ما به پیامبر صلی الله علیه و آله ، نزدیک تریم .

با نیزه ، چنان بر شما خواهم زد که نوک آن ، کج شود                و با شمشیر ، در حمایت از پدرم ، شما را می زنم ؛

زدنِ جوان هاشمی عرب .                  به خداوند سوگند ، پسر بی نسب (ابن زیاد) ، حق ندارد بر ما حکمرانی کند!

تا عهدت را به انجام رساندی و پروردگارت را دیدار کردی . گواهی می دهم که تو به خدا و پیامبر او ، نزدیک ترینی ، و پسرِ پیامبر خدا و حجّت و امین اویی ، و پسر حجّت خدا و پسرِ امین اویی . خداوند ، در باره قاتل تو ، مُرّة بن مُنقِذ بن نعمان عبدی ـ که لعنت و خواری خدا بر او باد ـ و همدستانش در کشتن تو ، داوری کند که علیه تو ، هم داستان بودند . خدا ، آنان را به جهنّم ، فرو افکنَد ـ که بد بازگشتگاهی است ـ و خداوند ، ما را از دیدار کنندگانِ تو و همراهانت و همراهان جدّ و پدر و عمو و برادر و مادر ستم دیده ات ،

قرار دهد ! از دشمنانِ اهل انکار تو ، برائت می جویم . سلام و نیز رحمت و برکات خدا بر تو باد !

در «زیارت رجبیه» هم از او یاد شده است.

گفتنی است که در شماری از منابع متأخّر ، مطالبی در ذکر مصائب علی اکبر علیه السلام گزارش شده است که در منابع معتبر ، یافت نمی شود ؛ بلکه خلافِ واقع بودن بسیاری از آنها ، قطعی است ، مانند آنچه در معالی السبطین آمده که امام حسین علیه السلام ، وقتی دید که فرزند جوانش علی اکبر به میدان جنگ می رود ، به حال احتضار در آمد ![۸]یا این که عمّه ها و خواهران علی اکبر ، از به میدان رفتن وی ، ممانعت کردند ! یا این که زینب علیهاالسلام قبل از رسیدن امام علیه السلام به بالین علی اکبر ، خودش را روی جنازه او انداخت ؛ چون می دانست که ایشان ، اگر فرزندش را کشته ببیند ، روح از بدنش مفارقت می کند ![۹]

در این باره ، همچنین گزارش هایی در کتاب هایی مانند : أسرار الشهادات ، عنوان الکلام و نور العین آمده اند که طرح آنها در این جا ، ضرورتی ندارد .[۱۰]


[۱]ر . ك : ج ۱ ص ۳۰۷ (بخش اوّل / فصل ششم: فرزندان) .

[۲]ر . ك : ج ۵ ص ۴۰۳ (فصل يكم / ديدار امام عليه السلام و ابن سعد ميان دو لشكر).

[۳]ر. ك : ج ۵ ص ۲۸۳ (بخش هفتم / فصل هفتم / رؤياى شهادت).

[۴]ر. ك : ج ۵ ص ۲۱۹ (بخش هفتم / فصل هفتم / بسته شدن راه بر امام عليه السلام توسط حُر) .

[۵]ر. ك : ج ۶ ص ۵۹ (فصل يكم / آماده شدن براى نبرد) .

[۶]بنا به نقل غير مشهور ، نخستين شهيد از خاندان امام حسين عليه السلام ، عبد اللّه بن مسلم بن عقيل بوده است . در اين باره، ر. ك : ص ۱۵۹ (فصل هشتم / عبد اللّه بن مسلم بن عقيل) .

[۷]در تاريخ طبري آمده است: «نخستين كشته از خاندان ابو طالب، در روز عاشورا، علىِ اكبر، فرزند حسين عليه السلام بود».

[۸]معالى السبطين ، اين مطلب را از شيخ جعفر شوشترى نقل كرده است ؛ امّا در هيچ يك از آثار مرحوم شوشترى يافت نشد .

[۹]گفتنى است اصل زودتر آمدن زينب۳ بر بالين على اكبر۷ در برخى منابع معتبر آمده است و اشكال عمده ، در بيان علّتى غيرواقعى براى ماجراست . مؤلّف معالى السبطَين مى گويد : زينب۳ آمد تا امام عليه السلام از دنيا نرود !

[۱۰]. شرح حال حضرت علی اکبر(ع) در دانشنامه امام حسین(ع)، ج ۱، ص ۳۱۵ به بعد نیز آمده است.