لیلی ، مادر علی اکبر، یکی دیگر از همسران امام حسین علیه السلام است. نام وی را آمنه[۱]، بَرّه[۲]و مُرّه[۳]نیز گفته اند. پدر او ، ابو مُرّه[۴]، صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله و مادرش میمونه ، دختر ابو سفیان است.
جدّ لیلی، عروة بن مسعود ثقفی ، از بزرگان صحابه است که در رُخداد صلح حدیبیه، به نمایندگی از قریش ، نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد. پیامبر صلی الله علیه و آله وی را پس از اختیار کردن اسلام، جهت تبلیغ دین ، به سوی قبیله اش ثقیف فرستاد و وی بر اثر اصابت تیری به شهادت رسید . چون خبر شهادت وی به پیامبر صلی الله علیه و آله رسید، فرمود :
مَثَل عروه ، مَثَل صاحب یاسین[۵]است که قومش را به سوی خدا دعوت کرد؛ ولی آنها او را کشتند .
در مورد زندگی این بانو، از جمله تاریخ ولادت و وفات، مدّت عمر، زمان ازدواج و... ، آگاهی های معتبری در دست نیست.
سند معتبری برای حضور او در واقعه کربلا وجود ندارد؛[۶]بلکه برخی متأخّران ، درگذشت او را قبل از واقعه کربلا دانسته اند .
ارتباط نَسَبی لیلی با ابو سفیان از ناحیه مادر، سبب شد که طبق نقلی، معاویه ، علی اکبر علیه السلام را شایسته ترین فرد برای خلافت بداند و نیز در روز عاشورا ، اُمویان به وی امان دهند، که وی با آن ، مخالفت ورزید .
[۱]در نسبُ قريش «آمنه» يا «ليلى» آمده است.
[۲]احتمال اشتباه در ضبط ، وجود دارد.
[۳]در الجوهرة نام وى مُرّة آمده است كه با توجّه به نام پدر وى ، احتمال اشتباه وجود دارد.
[۴]در برخى نقل ها «مرّة» آمده است.
[۵]مقصود از «صاحب ياسين» ، مؤمنى است كه خداوند ، داستان او را در سوره «يس» (آيه ۲۰) آورده است .
[۶]در نفس المهموم (ص ۲۸۶) آمده است : «امّا مادر على اكبر ، در كربلا بوده يا نه ، چيزى در اين باره ، يافت نشد» . برخى نيز گفته اند : «احتمال دارد كه ليلى دختر مسعود دارِمى ، همسر امير مؤمنان ومادر ابو بكر و عبد اللّه ، در كربلا حاضر بوده است» .
