يكى از كارهايى كه انجام دادن آنها براى نيايشگرْ شايسته نيست ، تجاوز از حد (اِعتدا) در دعاست . قرآن ، تصريح مى كند كه :
«ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ .
[۱]
پروردگارتان را با زارى و در حال پنهانى بخوانيد ؛ زيرا كه خدا ، تجاوزكاران را دوست ندارد» .
اين آيه به مؤمنان ، توصيه مى فرمايد كه پروردگار خود را در آشكار و نهان بخوانند و خواسته هاى خود را از او بخواهند ؛ اما در دعا و خواستن از خداوند متعال ، از حد ، تجاوز نكنند .
در اين جا اين پرسشْ مطرح مى شود كه حدّ دعا چيست كه تجاوز از آن ، نكوهيده است و متجاوز از آن ، محبوب خدا نيست ؟
اكتفا به خواسته هاى منطقى و مشروع و رعايت ادب در بيان آنها در محضر خداوند متعال ، حدّ دعاست ، از اين رو ، طرح خواسته هاى نامعقول يا نامشروع و بى ادبى در گفتار و هر عملى كه از نيايشگرْ نكوهيده است ، زياده رَوى و تجاوز از حدّ دعا شمرده مى شود .
بنا براين ، كسى كه در محضر خداوند متعال ، گستاخانه با فرياد ، چيزى را مى خواهد يا كسى را نفرين مى كند كه مستحقّ نفرين نيست يا بيش از استحقاقِ كسى ، وى نفرين مى نمايد يا انجام گرفتن كارى نامشروع (مانند قطع رحم) را از خدا مى خواهد يا درخواستى غيرمنطقى دارد (مانند اين كه از خدا نابودى خود و يا نيستى آسمان و زمين را طلب نمايد) ، در واقع ، از حدود دعا تجاوز نموده است .
اما بايد توجه داشت كه تجاوز از حدّ دعا ، به معناى نفى بلند همّتى در دعا و داشتن درخواست هاى بزرگِ معقول نيست . بلند همتى در دعا ، نه تنها نكوهيده نيست ، بلكه ممدوح نيز هست .[۲]از اين رو ، تفسير سعد و عبداللّه بن مغفّل از «اعتدا» در حديث ۳۷۷ و ۳۷۸ به «درخواست خير كثير» و «پناه جويى از شرّ كثير» ، صحيح به نظر نمى رسد .
[۲]ر .ك : نهج الدعا، ص ۱۸۷ (بلند همّتى و بزرگى درخواست) .
