ائمه معصومین(ع) درون حکومت‌های جائر دولت تشکیل دادند

سیدمحمود طباطبائی‌نژاد، مدیر گروه سیره‌نگاری پژوهشکده علوم و معارف حدیث:

حکومت‌های اموی و عباسی چون حکومت‌های دیکتاتوری و موروثی بودند طبیعتا خطی غیر از حاکمیت خود را برنمی تافتند و هر ندای مخالفی را سرکوب می‌کردند به هر حال ائمه به عنوان افرادی که از اهل بیت پیامبر بودند و از نظر اجتماعی، سیاسی و علمی دارای شانیت بودند به طور طبیعی تحت نظر دولت‌های وقت قرار می‌گرفتند و برای آنها مزاحمت ایجاد می‌کردند؛ اگر ائمه هم کاری نمی‌کردند این مشکلات را بر آنها تحمیل می‌کردند. مطلب دوم که در این تعقیب‌ها و دستگیری‌ها اهمیت دارد، این است که ائمه در خط حکومت‌های جائر نبودند و هرگاه که امکان و  توان مبارزه را پیدا می‌کردند اقدام به براندازی این حکومت می‌زدند.

توصیه ائمه برای مراجعه به قضات شیعه
طباطبائی‌نژاد در ادامه افزود: ائمه بعد از امام حسین(ع) که به شکل خونینی به شهادت رسیدند به جای اینکه در حکومت‌ها هضم شوند یا به اقدامات مسلحانه دست بزنند راه سومی را برای خود تعریف کردند چرا که تجربه به آنها ثابت کرده بود این دو راه نمی تواند آنها را به هدف برساند؛ مبارزات تند و خشن در حقیقت پیامدی جز حذف شدن از صحنه برای آنها چیزی به همراه نمی‌آورد. از آنجایی که  حکومت‌های زمان ائمه به شدت خشن بود، طبیعی است که در درگیری مسلحانه، حکومت ائمه محکوم به شکست خواهند بود تجربه «زیدیه» و «ابا الحسن» این مسئله را کاملا روشن کرده بود که اگر ائمه هم بخواهند در این مسیر گام بردارند به سرنوشت آنها محکوم می‌‍شدند.
وی در ادامه افزود: به همین خاطر ائمه راه حل سوم را برگزیدند و به نوعی دولت در دولت تشکیل دادند به این معنا که نه به طور مستقیم با حکومت مبارزه می‌کردند و نه تبعیت از حکومت را پذیرفتند اینگونه تلاش کردند خود کارهای مربوط به شیعیان را انجام بدهند به همین خاطر ارتباط گسترده‌ای با شیعیان خود برقرار کردند.

خط سیاسی و فرهنگی ائمه کاملا مشخص بود، از این جمله می توان به شبکه گسترده وکالت  که شیعیان را با آنها مرتبط می‌ساخت اشاره کرد.علاوه بر این، ائمه عهده‌دار مسائل مادی و تربیت شاگردان برجسته نیز بودند. در حقیقت دین صحیح و حدیث را به شکل درست بسط می‌دادند. مطلب دیگر اینکه ما روایات معتبری داریم که شیعیان در مراودات مالی اگر حتی حق با آنها باشد به قضات حکومت جائر مراجعه نکنند. امام صادق (ع) می‌فرمایند «یریدُونَ أَنْ یَتَحاکَمُوا إِلَی الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ یَکْفُرُوا بِهِ...» باید به کسانی از شما (شیعیان) که حدیث و سخنان ما را روایت می‏کنند و در حلال و حرام ما به دقت می‏‌نگرند و احکام ما را به خوبی باز می‌‏شناسند (عالم عادل)، مراجعه کنند و او را به عنوان حاکم بپذیرند. من چنین کسی را بر شما حاکم قرار دادم. پس هرگاه به حکم ما حکم کند و از او پذیرفته نشود، حکم خدا کوچک شمرده شده و بر ما رد شده است و آن که ما را رد کند، خدا را رد کرده‌است و چنین چیزی در حد شرک به خداوند است.

خطی غیر از حکومت‌های جائر
طباطبائی نژاد در آخر گفت: البته ائمه معصومین(ع) افرادی را به  شکل مخفی در دستگاه حاکم‌های وقت قرار می‌دادند تا امور مربوط به شیعیان را حل و فصل کنند افرادی چون «علی بن یقطین» که کارگزار امام موسی کاظم(ع) بود؛ بنابراین اهل بیت ضمن اینکه درگیری سنگینی با حکومت نداشتند، نوعی استقلال در حکومت برای خود قائل بودند و موفق شدند درون دولت، دولت کوچکی تاسیس کنند. به همین خاطر همواره خطی غیر از حاکمیت اموی و عباسی داشتند و به همین خاطر همواره  مورد تعرض و آزار  قرار می‌گرفتند یا زندان و یا به درجه شهادت نائل می‌شدند.