2. ابن عباس گزارش مى‏كند كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:
أَقرَأَنى جِبريلُ عَلى‏ حَرفٍ فَراجِعتُهُ فَلَم أزَل أستَزيدُهُ ويَزيدُنى حَتّى انتَهى إلى سَبعَةِ أحرُفٍ . ¹
جبرئيل قرآن را بر يك حرف (قرائت) بر من اقراء كرد، پس به او مراجعه كردم و پيوسته حروف بيشترى را طلب كردم و او نيز حروف بيشترى را اقراء كرد تا آن كه به هفت حرف رسيد.
3. اُبىّ بن كعب نيز روايتى از پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله نقل كرده است كه بر اساس آن جبرئيل به نزد پيامبر آمد و پيامبر را از سوى خدا مأمور قرائت قرآن بر يك حرف (قرائت) كرد. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله قرائت قرآن بر اساس يك حرف را فراتر از توان امّتش دانست و از خداوند عفو و مغفرت را خواست. نزول جبرئيل براى بار دوم و سوم اتفاق افتاد و جواز قرائت بر دو حرف و سه حرف را به پيامبر اعلام كرد و پيامبر نيز تقاضاى خود را تكرار كرد تا اين كه جبرئيل براى بار چهارم فرود آمد و عرض كرد:
إنّ اللَّهَ يَأمُرُكَ أَن تَقرَأَ اُمَّتُكَ القُرآنَ عَلى‏ سَبعَةِ أحرُفٍ فَأيَّما حَرفٍ قَرَأوا عَلَيه فَقَد أصابوا . ²
خداوند به تو فرمان داده كه امّتت قرآن را بر هفت حرف بخوانند ، پس بر هر حرفى كه بخوانند ، درست خوانده‏اند .
در اين روايت همانند روايت پيش‏گفته از بخارى، از درخواست مكرر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله براى افزايش دادن تعداد قرائت‏هاى امّت، سخن به ميان آمده است.
4. اُبىّ بن كعب در روايت ديگرى نقل كرده است كه پيامبر فرمود:
يا اُبَىّ! إنّى أَقرَئتُ القُرآنَ فَقيلَ لى: عَلى حَرفٍ أو حَرفَينِ؟ فَقالَ المَلَكُ الّذى مَعى: قُل عَلى‏ حَرفَينِ . قُلتُ: عَلى‏ حَرفَينِ، فَقيلَ لى: عَلى‏ حَرفَينِ أو ثَلاثَةٍ؟ فَقالَ المَلَكُ

پژوهشى در باره احاديث نزول قرآن بر هفت حرف ^۱

حديث نزول قرآن بر هفت حرف ، با مضامين مختلف و در عين حال نزديك به هم، به طور گسترده در منابع روايى اهل سنت آمده است. برخى فراوانى اين روايات را در حدّ تواتر مى‏دانند. ابن جزرى نام بيست تن از صحابه را ذكر كرده كه اين حديث را از پيامبر نقل كرده‏اند. ^۲ بخارى، مسلم ، ابى داوود، ترمذى، و نسائى ، از صاحبان صحاح ستّه ، هر يك با گشودن بابى مستقل به طرح اين روايات پرداخته‏اند . در هر حال به نظر مى‏رسد همه اهل سنت اصل اين روايات را مسلّم و پذيرفته شده مى‏دانند. شمارى از اين روايات بدين شرح اند:

حديث «هفت حرف» در منابع اهل سنّت‏

احاديث «هفت حرف»، در منابع اهل سنّت، به تكرار و تنوّع، روايت شده‏اند:
1. بر پايه روايتى، عمر بن خطاب با هشام بن حكيم در چگونگى قرائت آيه‏اى از سوره فرقان اختلاف كردند. براى داورى به نزد پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله رفتند و آن حضرت قرائت هر دو را با وجود اختلاف تأييد كرد و فرمود:
إنَّ القُرآنَ نَزَلَ عَلى‏ سَبعَةِ أحرُفٍ .^۳
قرآن ، بر هفت حرف ، نازل شده است .