آفرینش عقل

آیت الله ری شهری در پاورقی دانش نامه عقاید اسلامی می نویسد:
در ملاقاتى كه در تاريخ ۲۶ / ۸ / ۱۳۷۹ با آية اللّه محمّد تقى بهجت داشتم ، ايشان ضمن اشاره به اين كه برخى از روايات ، نياز به سند ندارند و قوّت متن آنها گواه حُجّيت آنهاست ، فرمودند : مثل روايتى كه درباره خلقت عقل نقل شده و من بدان يقين دارم و در كتب متأخّرين ديده ام ؛ ولى يادم نيست كجا ديده ام. متن حديث اين است :
لمّا خلقُ اللّه العقل ، قال له أقبل فأقبل فقال له من أنا ومن أنت؟ قال : أنا أنا و أنت أنت! ، ثمّ قال له: أدبر فأدبر فقال له : من أنا ومن أنت؟ قال أنا العبد الذليل وأنت الربّ الجليل .
وقتى خداوند ، خرد را آفريد، به وى فرمود: «بيا» . پس آمد . آن گاه فرمود: «من كيستم و تو كيستى؟» . گفت: من منم و تو تو! آن گاه به وى فرمود: «پشت كن» . او نيز پشت كرد . آن گاه به وى فرمود: «من كيستم و تو كيستى؟» . گفت : من بنده خوارم و تو پروردگار بزرگ هستى .
وقتى عقل در مقابل نور قرار مى گيرد، احساس مى كند كه خود، چيزى است. نمى داند او آينه دار نور حق ـ تعالى ـ است و خود ، چيزى ندارد و لذا مى گويد: «من منم، و تو تو!» ؛ امّا وقتى ادبار كرد، در تاريكى محض قرار مى گيرد و مى فهمد كه هيچ ندارد. از اين رو مى گويد: «أنا العبد الذليل و أنت الربّ الجليل» .
بعد اضافه فرمودند: «آيا اين روايت، احتياج به سند دارد؟! اين ، توحيد و ارشاد به حكم عقل است» .
همچنين از اين جانب خواستند كه منبع اين روايت را پيدا كنم ؛ ليكن به رغم تلاش هاى فراوان ، تاكنون مصدرى براى آن يافت نشده است، نه از كتب قدما و نه از كتب متأخّران .