بررسى روايات رؤيت هلال و دلالت آنها بر رؤيت با ابزار نوين

ابراهيم ابراهيمى ^۱

دكتر سيد محمدرضا امام ^۲

چكيده

در جوامع روايى شيعه، مانند كتب اربعه و وسائل الشيعة و جوامع روايى اهل سنت، مانند صحيح مسلم و صحيح البخارى، ملاك اصلى براى شروع ماه قمرى، رؤيت هلال است.
مسأله رؤيت هلال در عصر حاضر با پديده تلسكوپ و مانند آن، يكى از مسائل نوپيدايى است كه مورد اختلاف پژوهشگران واقع شده و آنان را به دو گروه موافق و مخالف تقسيم كرده است.
عده اى با استناد به روايات «صم للرؤية و افطر للرؤية» و روايت على بن جعفر عليه السلام چشم مسلح را در رؤيت هلال معتبر مى دانند و بعضى از به دليل انصراف روايات به چشم متعارف و برخى ديگر طريقيت راه هاى رؤيت هلال، چشم مسلح را برنمى تابند.
در اين مقاله ادلّه طرفداران هر دو نظريه طرح شده و به بررسى آنها مى پردازيم.

كليد واژه ها: رؤيت، هلال، طريقيت، موضوعيت، اطلاق، انصراف، تلسكوپ، مسلح.

درآمد

باتوجه به اهميت بحث از كيفيت اثبات هلال و حلول ماه قمرى به دليل الزامات شرعى و حقوقى و عرفى ـ كه با حلول يا عدم حلول ماه قمرى ايجاد مى شود ـ و با عنايت به ظاهر روايات رؤيت، آيا ديدن و رصد كردن هلال با چشم مسلح براى حكم به آغاز ماه قمرى و وجوب روزه يا اعلام عيد فطر و قربان يا شب هاى مبارك قدر ... كفايت مى كند؟ يا اين كه رؤيت هلال از نظر شارع مقدس همان رؤيت با چشم متعارف و عادى است كه شامل عموم مردم، اعم از خواص و عوام،