1028
الاِفتِتاحُ بِالبَسمَلَةِ
۰.4893.مسند ابن حنبل عن أبي هريرة : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : كُلُّ كَلامٍ أو أمرٍ ذي بالٍ لا يُفتَحُ بِذِكرِ اللّه ِ عزّ و جلّ فَهُوَ أبتَرُ ـ أو قالَ : أقطَعُ ـ . ۱
۰.4894.الإمامُ عليٌّ عليه السلام : قولوا عِندَ افتِتاحِ كُلِّ أمرٍ صَغيرٍ أو عَظيمٍ : بِسمِ اللّه ِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ. ۲
۰.4895.عنه عليه السلام : إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله حَدَّثَني عَنِ اللّه ِ عزّ و جلّ أنَّهُ قالَ : كُلُّ أمرٍ ذي بالٍ لَم يُذكَر ، «بِسمِ اللّه ِ» فيهِ فَهُوَ أبتَرُ . ۳
۰.4896.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : لا تَدَع «بِسمِ اللّه ِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ» و إن كانَ بَعدَهُ شِعرٌ . ۴
1029
التَّحميدُ للّه ِِ وَ الصَّلاةُ عَلى رَسولِ اللّه ِ
۰.4897.رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : كُلُّ كَلامٍ لا يُبدَأُ فيهِ بِالحَمدِ للّه ِِ فَهُوَ أجذَمُ ۵ . ۶
1028
آغازگرى با «بسم اللّه الرحمن الرحيم»
۰.4893.مسند ابن حنبل ـ به نقل از ابو هريره ـ : رسول خدا فرمود : هر گفتار يا كارى كه ارزشمند باشد و با ياد خداى عزّ و جلّ آغاز نشود ، نا تمام است (يا آن كه فرمود : قطع شده است).
۰.4894.امام على عليه السلام : در آغاز هر كار كوچك يا بزرگ بگوييد : «بسم اللّه الرحمن الرحيم».
۰.4895.امام على عليه السلام : همانا رسول خدا صلى الله عليه و آله به نقل از خداوند عزّ و جلّ براى من نقل كرده كه چنين فرموده است : «هر كار ارزشمندى كه در آن بسم اللّه گفته نشود ، نا تمام است» .
۰.4896.امام صادق عليه السلام : «بسم اللّه الرحمن الرحيم» را رها نكن ، حتى اگر پس از آن ، شعر باشد.
1029
حمد خدا گفتن و درود فرستادن بر رسول خدا
۰.4897.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر گفتارى كه با سپاس خدا شروع نشود ، چون دستْ بريده ، گفتارى نا تمام است. ۷
1.مسند ابن حنبل : ۳ /۲۸۱ /۸۷۲۰ .
2.التوحيد : ۲۳۲ / ۵ .
3.التفسير المنسوب إلى الإمام العسكري عليه السلام : ۲۵ /۷ .
4.الكافي : ۲ / ۶۷۲ / ۱ .
5.قال الشريف الرضيّ رحمه الله : هذا القول مجاز ، و إنّما شبّه ـ عليه الصلاة و السلام ـ الأمر الذي تَهُمّ الإفاضة فيه و تمسّ الحاجة إلى الكلام عليه ، إذا لم ينظر فيه حمد اللّه سبحانه و تعالى ، بالأقطع اليد من حيث كان قالصا عن السُّبوغ ، و ناقصا عن البلوغ .
و ممّا يقوّي ذلك ما رواه أبو هريرة أيضا قال : قال عليه الصلاة و السلام : «الخطبة التي ليس فيها شهادة كاليد الجذماء . فأقام ـ عليه الصلاة و السلام ـ نقصان الخطبة مقام نقصان الخلقة .
و ممّا يشبه هذا الخبر الحديثُ الآخر الذي ذكره أبو عبيد القاسم بن سلاّم في كتابه «غريب الحديث» ، و هو قوله عليه الصلاة و السلام : «مَن تعلّم القرآن ثمّ نسيه لقي اللّه سبحانه و هو أجذم» قال : و الأجذم : المقطوع اليد (المجازات النبويّة : ۲۴۴ / ۱۹۷) .
6.سنن أبي داوود : ۴ / ۲۶۱ / ۴۸۴۰ .
7.۱ . سيّد رضى مى گويد : در اين گفتار ، مجاز به كار رفته است و پيامبر اكرم ، كارى را كه سخن گفتن در آن اهمّيت داشته و به آغازگرى سخن در آن نياز افتاده است ، در صورتى كه حمد و سپاس الهى در آن به چشم نخورد ، به دستِ بُريده تشبيه نموده است ؛ زيرا چنين دستى از انجام دادن مطلوب كار و از به فرجام رساندن آن ، ناتوان است . روايتى ديگر از پيامبر صلى الله عليه و آله به نقل از ابو هريره اين مدّعا را تقويت مى كند . در اين روايت ، پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده است : «خطابه اى كه در آن شهادت [به وحدانيت خداوند و رسالت پيامبر صلى الله عليه و آله ]نباشد ، به سان دست بُريده است» . پيامبر صلى الله عليه و آله در اين روايت ، كاستى خطابه را به جاى نقص خلقت آدمى نشانده است .
شبيه اين حديث ، روايت ديگرى است كه ابو عبيد قاسم بن سلاّم در كتابش غريب الحديث ، از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل كرده است : «هر كس قرآن را فرا گيرد ، آن گاه آن را فراموش كند ، خداوند سبحان را در حالى كه بُريده دست است ، ملاقات خواهد كرد» . ابن سلاّم افزوده است : «اجذم» ، به معناى «دستْ بُريده» است (المجازات النبويّة : ۲۴۴/۱۹۷) .
