کلینی در جو آشکار غلو ستیزانه بغداد و با توجه به ترس فراگیر در بغداد، از قیام‌هایی همانند قیام‌های زنگیان، قرامطه و دیگر قیام‌هایی که هر از گاهی در منطقه رخ می‌دادند، گرایش نیروهای سنی به یک کاسه کردن شیعیان برجسته همچون بنی فرات با قرامطه، چالش‌هایی که توسط افرادی همچون حلاج و به ویژه شلمغانی به خصوص برای شیعیان دوازده امامی ایجاد می‌شد، به گونه‌ای نظام یافته از تأکید بر آن دسته احادیث بصائر که خارق العاده‌تر بودند کاست.۱
در این نوشتار، با استناد به منابع نقلی مورد استفاده کلینی و طرق اجازه و گزارش‌های کتاب الکافی، بر این نکته تأکید می‌شود که الکافی نماد گفتمان حدیثی قم است. برای اثبات این دیدگاه ابتدا با بررسی اسناد الکافی، مقدار روایات هر حوزه حدیثی در الکافی را مشخص می‌سازیم تا نقش حوزههای حدیثی در تدوین الکافی مشخص گردد. سپس با نگاهی به اجازات دیگر محدثان بر این نکته تأکید می‌شود که الکافی در قم یا ری نگارش یافته و به حد کمال رسیده است و باور تدوین شدنش در بغداد و تأثر آن از فضای بغداد نادرست است. در ادامه نیز با بررسی تعداد روایات راویان قمی بحث عقل و مقایسه میان تعداد روایات عقل با روایات امامت ثابت می‌شود که قم نماد نصگرایی بدون تعقل نبوده و الکافی بهترین دلیل بر گرایش عقلی_ نقلی حوزه حدیثی قم است.
1. نسبت اثرگذاری حوزههای حدیثی در کتاب الکافی
گونه شناسی روایات الکافی
در بررسی اسناد کتاب الکافی بیشتر با دو گونه سند مواجه‌ایم: گونه نخست، بیان نام یک فرد مشخص در ابتدای سند است. این اسناد معمولاً با نام استاد کلینی آغاز شده است؛ نمونه این اسناد چنین است:
علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن النوفلی، عن السكونی، عن أبی عبد الله علیه السلام قال: قال رسول الله صلی الله علیه وآله .۲
در گونه دیگر اسناد، کلینی نام استاد خود را در ابتدای سند درج نکرده و با عنوان «عدة من اصحابنا» سند را آغاز نموده است. این اسناد بر دو گروه است:
در گروه اول، بعد از عنوان «عدة من اصحابنا» نام احمد بن محمد بن
