ساختار علوم حدیث با نگاهی جدید

حیدر مسجدی ^۱

چکیده

از آن‌جا که حدیث شریف در منظومه معارف اسلامی،جایگاه والایی دارد، علوم و پژوهش‌های فراوانی درباره آن به وجود آمده است. برخی از این علوم، مسائل مربوط به ناحیه صدور حدیث را دربرمی‌گیرند، بعضی دیگر درباره مسائل مربوط به چگونگی فهم احادیث و عبارات به‌کاررفته در آن‌ها، بحث می‌کنند و قسم دیگر این علوم، مباحث مربوط به مرحله عمل به حدیث را مطرح می‌کنند. در این میان، قسم چهارمی نیز وجود دارد که مباحث آن بدون اختصاص به یک قسم خاص از اقسام گذشته، دربردارنده مسائل مختلفی است که با سه قسم مذکور ارتباط دارد.
از این رو ضروری است که نوع انسجام و ارتباط این علوم با یک‌دیگر بیان شود، تا از سویی جایگاه هر یک از آن‌ها در منظومه علوم حدیث مشخص شده و از سوی دیگر اهمیتی که آن علم در این منظومه دارد، آشکار گردد. این همان چیزی است که از آن به «ساختار» یا «هندسه» علوم حدیث تعبیر می‌شود. در این حوزه، ساختارهای گوناگونی ارائه شده است که ما در این نوشتار تلاش کردیم برخی از این ساختارها را بررسی و سپس نکاتی را درباره هر یک از آن‌ها بیان کرده و در نهایت، ساختاری منسجم و هم‌آهنگ با مبانی محدثان جلیل‌القدر شیعه در حدیث، ارائه کنیم.

کلیدواژه‌ها: ساختار حدیث، ساختار علوم حدیث، هندسه حدیث.