روایت شیخ کلینی از مستثنیات ابن ولید در نوادر الحکمه

مهدی جلالی ^۱

علیّه رضاداد ^۲

چکیده

نوادر الحکمه، اثر محمّد بن احمد بن یحیی اشعری یکی از مهم‌ترین منابع اصیل روایی و از مآخذ کتاب‌های چهارگانه شیعه است. دانشمندان شیعه این کتاب را به نیکویی ستوده‌اند، جز آن که محمّد بن حسن بن ولید، محدث نقّاد قرن سوم، بر پاره‏‏ای از راویان آن خرده گرفته و روایات مؤلف نوادر الحکمه از این راویان را استثنا نموده و در خور روایت و نقل ندانسته است. نجاشی، سیاهه این راویان را در فهرست خود فراهم آورده است. حال، با توجه به این که نوادر الحکمه یکی از منابع کتاب الکافی بوده است. این نوشتار، روایات شیخ کلینی را از مستثنیات ابن ولید استخراج کرده و در پایان، تحلیلی آماری از آنها ‏‏ارائه می‌نمایید.

کلیدواژه‌ها: منابع حدیثی، نوادر الحکمه، محمد بن احمد بن یحیی، ابن ولید، مستثنیات، روایت الکافی، کلینی.

درآمد

این مقاله در جست و جوی روایات الکافی به نقل از رجالی است که محمد بن حسن بن ولید، نقاد برجسته قمیان در قرن سوم، روایت آنان را از روایات کتاب نوادر الحکمه، اثر احمد بن محمد بن یحیی اشعری استثنا کرده و غیرقابل قبول و نقل دانسته است. نوادر الحکمه از برجسته‏‏ترین آثار مکتوب شیعه در قرن سوم محسوب می‏‏شده است. تنها اظهار نظر منفی نسبت به این کتاب، دیدگاه ابن ولید و به دنبال او شاگردش ابن بابویه است که روایت از برخی راویان آن را استثنا نموده و بقیه روایات کتاب را صحیح شمرده‌اند.