گزارشي از تحليل مضامين ادعيه ماه رجب بر اساس مصباح المتهجد شيخ طوسي - صفحه 160

گزارشی از تحلیل مضامین ادعیه ماه رجب بر اساس مصباح المتهجد شیخ طوسی

زهرا حاجی حسنی ۱

مهدی مهریزی ۲

چکیده

بخش عمده‌ای از میراث حدیثی شیعه را «ادعیه مأثوره» و زیارات تشکیل می‌دهند. ‌‌از دوره‌های نخستین تدوین حدیث، این نکته مورد توجه محدّثان بوده و کتبی ‌را به این موضوع اختصاص داده‌اند.‌ از میان این کتب، مصباح المتهجد شیخ طوسی‌ از اعتبار و اهمیّت بیشتری برخوردار است. در میان ادعیه مأثور، ادعیه ماه رجب از نظر کثرت و مضمون با چهارده دعا جلب توجه می‌کند. تحلیل مضامین ادعیه ماه رجب بر اساس مصباح، محور این پژوهش است. با به ‌کارگیری روش تحلیلی، مؤلفه‌های دعا در هفت محورِ درخواست‌های فردی و گروهی، زمان، نام پیامبران، مفاهیم پرتکرار، درود، ادبیات و آیات تحلیل می‌شود. مفاهیم اعتقادی پرتکرارترین مفهوم بوده و تمامی دعاها مزّین به صلوات و دارای صنایع بلاغی فراوان هستند‏‏. اکثر مفاهیم دعاها برگرفته از آیات است.‌

کلیدواژه‌ها: دعا، ماه رجب، شیخ طوسی، مصباح المتهجد، مضامین ادعیه.

درآمد

انسان در گذر ایّام، بیش از پیش خود را نیازمند ارتباط با خالق و معبود می‌یابد. این نکته شاید مهم‌ترین عامل برای توجه امامان معصوم علیهم السلام ‏‏ به نیایش و انشا دعاها برای خود و مؤمنان در روزها و ماه‌ها باشد. عالمان و محدّثانی چون شیخ صدوق، شیخ مفید و شیخ طوسی، هر كدام، رساله‌ای در این زمینه تألیف كرده‌اند که بخش عظیمی از میراث

1.کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث.

2.‏‏ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

صفحه از 179