12 : كتاب «نقض» و اعتدال مذهبى
رضا بابايى۱
چكيده
پيش رو، اشاراتى است به برخى عبارات كتاب نقض كه بر اعتدال دينى و انديشه اصولى مؤلّف، دلالتى روشن دارند. نخست آشكار مىگردد كه اين ميانهروى در كتاب، دستاورد تقيه و مماشات نيست. مؤلّف دانشمند نقض، در عين دفاع جانانه از همه مبانى شيعه اثناعشرى، پارهاى از آنچه در روزگار وى از آموزههاى شيعى به شمار مىآمد و در سدههاى پسين بر شمار آنها افزوده شد، جزء اصول و فروع مذهب نمىداند. وى، حشويه و غلات را مقصّران اصلىدر اين بدعتها مىخواند. نقض، اگرچه در نقد كتابى است كه در زمان او در نقد شيعه به تحرير درآمده بود، آراى غاليان و حشويه را نيز از تيغ نقد خود بىنصيب نمىگذارد.
غير از تصريحات عبد الجليل در جاىجاى كتاب، شيوه او در نقد كتاب بعض فضائح الروافض نيز بهخوبى، مرام اعتدالى او را نشان مىدهد كه شايد از همه آشكارتر، احترامى است كه براى همه بزرگان فِرَق و مذاهب اسلامى قائل است. در بخش پايانى نوشتار حاضر، نمونههايى از مواضع اعتدالى او در مواجهه با اصحاب و خلفا آمده است.
كليدواژهها: تقريب، اعتدال مذهبى، بدعت، اصحاب، خلفا، نقض.
1.استاد و پژوهشگر حوزه و دانشگاه.
