و در توضيح اجمالى اين اصطلاح گفته اند:
شيوه مشخصى كه در انجام گرفتن كارى با ساخته شدن چيزى به كار مى رود. ۱
اديبان عصر حاضر، نخستين كسانى هستند كه در ميان ايرانيان به اين واژه توجه ويژه اى نموده اند. ملك الشعراى بهار در توضيح اين واژه چنين مى نويسد:
«سبك» در لغت تازى به معنى گداختن و ريختن زر و نقره است و «سبكية» پاره نقره گداخته را گويند، ولى ادباى قرن حاضر سبك را مجازا به معنى «طرز خاصى از نظم يا نثر» استعمال كرده اند و تقريبا آن را در برابر «ستيل Style» اروپاييان نهاده اند. ۲
با گذشت زمان، اين واژه در خدمت ديگر دانش ها قرار گرفت و معمولاً آن را همان راه و رسم، روش و اسلوب ۳ مى دانند. در علوم حديث نيز گروهى از نويسندگان به بررسى سبك ها و مناهج محدثان پرداخته اند.
سبك شناسان معاصر سعى مى كنند تا «شيوه و قالبى كه مؤلفان و مصنفان براى كتاب هاى خويش بنا نهاده اند و احاديث را در همان پيكره و قالبِ ويژه ارائه كرده اند» مطالعه كنند.
ب. انواع سبك شناسى
در نگاهى گذرا به مجموعه نوشتارهاى حديثى درمى يابيم كه مؤلفان در تدوين و ارائه حديث، به يك شكل نيستند. معمولاً هر نويسنده اى براى خويش شيوه اى را ابداع نموده و يا پيروى از شيوه هاى پيشين را برتافته است. بنابراين، امروزه مى توانيم با بررسى اين نگارش ها و گونه شناسى آنها شاهد دانش «سبك شناخت كتاب هاى حديث» باشيم.
سبك شناسى در علوم حديث به دو معناست:
1. سبك شناسى كتاب هاى حديث: شناختن قالب هاى از پيش تعيين شده مؤلفان و مصنفان در چينش احاديث به هنگام ارائه آنهاست. و به تعبير ديگر، شناختن شيوه نگارشى حديث نگار را سبك شناسى كتاب هاى حديث گويند.
2. سبك شناسى متون احاديث معصومان عليهم السلام: مقصود از آن، آشنايى با گويش ها (اسلوب گفتارى و چگونگى بيان معصومان عليهم السلام و قراين محيطى ـ تاريخى هر معصوم است؛ به گونه اى كه بتوان با بررسى متنى و مفردات روايت، انتساب آن را به معصوم حدس زد. اين دانش، تنها براى كسانى ميسر خواهد شد كه سال هاى مديدى از عمر خويش را صرف بازخوانى متون روايى كرده و بر تاريخ حديث اشراف كامل داشته باشند.
در اين مقاله تنها «سبك شناسى كتاب هاى حديث» بررسى خواهد شد.
1.فرهنگ بزرگ سخن، ج۵ ، ص۴۰۱۶.
2.همان.
3.سبك شناسى، ج۱، ص۱۷.
