مجمع الأحاديث - صفحه 452

براى مؤلّف شمرده شده اند.
ولى نام مشهور آن همان مجمع الأحاديث است همچنان كه آية اللّه مرعشى در اول نسخه هاى موجود از اين كتاب نوشته اند كه براى نمونه يكى از آنها چنين است :
كتاب مجمع الأحاديث للعلاّمة المعاصر آية اللّه السيّد محمّد بن العلاّمة السيّد عليّ الحسيني الكوهكمري الشهير بالحجّة، من أعلام هذا العصر ، و قد أتعب نفسه في هذا الاستدراك للمستدرك ، توفّي (ره) قبل أن يتمّه ، و أكثرها بخطّه... .
آنچه پس از بررسى اغلب آثار مؤلّف از نزديك، براى ما حتمى شد اين كه مؤلّف در ابتداى چند دفتر از اين كتاب، با خطّ خودش تصريح نموده كه كتاب حاضر به مجمع الأحاديث نامگذارى شده است كه در ادامه مقاله از اين نسخه ها ياد خواهيم كرد.

شيوه تأليف كتاب

در نسخه هاى موجود از كتاب كاملاً مشخّص است كه مرحوم حجّت، به قصد جمع آورى مجموعه اى عظيم از روايات معتبر در تمامى موضوعات مختلف، اعمّ از فقهى ، تاريخى ، اخلاقى و...، با شيوه اى استدلالى و به همراه حواشى مفيد اصولى ، رجالى ، درايه اى و فقه الحديث و همچنين با مصدريابى اخبار در متون روايى، ابتدا دفاتر و مجموعه هايى را به صورت متفرّق و پراكنده انتخاب نموده و هر كدام از آنها را به تعدادى از عناوين كلّى اختصاص داده، و سپس به تدريج در اوقات مناسب ابواب و فصولى را براى اين عناوين كلّى ترتيب داده و گاه گويا پس از تدريس و يا مطالعاتى، ابوابى ديگر به نظرش رسيده كه بدون ملاحظه حجم احتمالى آن باب، در ميان ابواب ديگر جاى داده، و در اين مورد حتّى در برخى از جاها ـ به خاطر اين كه اين كار به تدريج انجام شده ـ يك باب سهوا چند بار با تفاوتى اندك در الفاظ، تكرار شده است، و يا در برخى از موارد ابوابى را در كتبى جاى داده كه تناسب چندانى با آن كتاب ندارند.
به نظر مى رسد مصنّف در مدت زمانى كه مشغول تبويب و فصل بندى كتاب هاى نامگذارى شده بوده به تدريج در ضمن مطالعات و يا تدريس هاى خود، احاديثى را

صفحه از 465